'Woerkum was een spookdorp'

WOUDRICHEM • "In het begin was het pionieren, maar zo'n Literair Café maakt de streek aantrekkelijker. Net als een bioscoop en een museum."

Een culturele opstand in de polder. Zo wordt de allereerste avond van het Woerkums Literair Café in 1993 met schrijfster Marjan Berk getypeerd door de verslaggever uit die dagen. Vrijdag 20 oktober begint in de Teerkamer het 25e seizoen van het Literair Café met als gast de schrijver Tommy Wieringa.

Niet ver van het meest literaire plekje van Woerkum - waar 'Maas en Waal tezamen spoelt' - buigen Piet Hartman, Jan Ruis en Nolda Egbers zich over de vraag of de geschiedenis van het Woerkums Literair Cafe zich laat vangen in een literaire thriller of toch een simpele streekroman. Ze blijven het antwoord schuldig, maar het weerhoudt hen niet eindeloos te verhalen over al die jaren.

"Woerkum was een spookdorp", zo stelt de altijd wat rebelse Piet Hartman, de enige van de initiatiefnemers die na al die jaren nog altijd actief is bij het Woerkums Literair Café. Na het succes van het Woerkums Café, waarin Hartman de Woudrichemse politiek het vuur aan de schenen legde, ontstond zo het Literair Café.

Vliegende start
Zelf had Hartman al wat meer letters gegeten tijdens zijn middelbare schooljaren op de HBS en later in zijn werk als journalist. "We hadden een vliegende start met Marjan Berk, maar we kenden ook avonden met slechts een handvol bezoekers. Alleen met een startsubsidie van de gemeente Woudrichem lukte het te overleven. Na weer een slecht bezochte avond besloten we het roer om te gooien. We kozen niet alleen meer voor klassieke literatuur, maar ook voor bekende Nederlanders die boeken schreven. Twan Huys, Wilfried de Jong, Rob Wijnberg, Annejet van der Zijl, Nico Dijkshoorn. Dat is onze redding geweest; tachtig procent van onze 140 leden is in de laatste vijf jaar lid geworden."

Veel van de leden wonen in Sleeuwijk. "Veel mensen zijn gewend om voor literaire avonden naar de grote stad te gaan, maar je hoeft niet altijd naar Utrecht of Amsterdam om een schrijver te ontmoeten. Veel schrijvers komen graag naar Woerkum; de Teerkamer is intiem en sfeervol; soms zit het publiek bijna op het toneel."

Hartman: "In het begin was het pionieren, maar zo'n Literair Café maakt de streek aantrekkelijker. Net als een bioscoop en een museum. Later ontstonden door het Literair Café weer initiatieven zoals het Woerkums dictee, het Genootschap van de Woerkumse taal en de poëzie in Eethen".

Griet Op de Beeck
Piet Hartman is vanaf de start in 1993 betrokken bij het Woerkums Literair Café, Jan Ruis kwam enkele jaren later. Nolda Egbers trad recent toe tot het bestuur. Welke boeken hebben ze zelf op hun nachtkastje liggen?

Nolda loopt direct naar haar slaapkamer en komt terug met stapeltje boeken met auteurs als Geert Mak en Simone van der Vlugt. Hartman valt in slaap met Griet Op de Beeck en haar roman 'Gij nu'. Na twee mislukte pogingen om de gevierde Vlaamse schrijfster in Woerkum te interviewen, krijgt ze nog eenmaal een herkansing in de Boekenweek op 17 maart. "We hadden meer dan 200 reserveringen voor haar, dus moesten we wel uitwijken naar de kerk", zo vertelt Jan Ruis.

Jan Wolkers, Adriaan van Dis, Connie Palmen, Joost Zwagermans; allemaal waren ze al eens te gast in Woerkum. Welke schrijvers zouden ze graag nog eens uitnodigen? Harry Mulish stond jarenlang bovenaan, maar ook Arnon Grunberg staat bij alle drie bovenaan hun lijstje. "Maar ja, die woont in New York."

Toch zijn ze blij met de schrijvers die komend seizoen hun opwachting maken in Woerkum zoals Tommy Wieringa, Heleen van Royen, NRC-columnist Bas Heijne, Jan van Mersbergen en Griet Op de Beeck.

Slot
Zinderend slot van het 25e seizoen wordt Letteren op Loevestein op zaterdag 26 mei; een literatuurfestival met landelijke uitstraling met als thema 'familieverhalen'. Adriaan van Dis is al geboekt en Abdelkader Benali komt koken samen met zijn schoonmoeder. Marieke Rijneveld, de talentvolle dichter die werd geboren in Nieuwendijk, is eveneens één van de vele gasten op Slot Loevestein.

Hannie Visser-Kieboom