De Molukse wijk: ‘knus en saamhorig’

LEERDAM  • Het ‘jubileum’ 50 jaar Molukkers in Leerdam heeft indruk gemaakt. “Wat een prachtige dag. Ik kreeg er kippenvel van”, zegt Jim Lekatompessy (53). De herdenking bracht herinneringen boven aan vroeger.

“We vormden één grote familie. Het was een hechte gemeenschap. De achterdeur stond altijd open. Je liep zo bij iedereen binnen. Iedereen lette op elkaar. Daardoor voelden we ons veilig”, vertellen Jim en zijn drie jaar oudere zus Mientje Sapulette. Samen met hun echtgenotes Liz (54) en Maurits (58)kijken ze terug op het leven in de Molukse wijk  in de jaren zestig en zeventig. Het verhaal gaat over Leerdam-west, maar vormt een blauwdruk voor wijken in Tiel, Oosterwolde en alle andere plaatsen waar de Molukkers woonden.   

Gezellig

“Op het Tamarindeplein was het zo gezellig. Daar speelden we met z’n allen. Kastiebal; de stoepputten en bomen waren de honken. Er waren amper auto’s. En voetballen, eindeloos voetballen. Wat hebben we een plezier gehad. Al raakten we ook wel eens een bal kwijt. Sommige ooms en tantes van de eerste generatie waren niet mis. Als de bal bij hun in de tuin kwam, was je ‘m kwijt. Om een uur of vijf kwamen onze vaders. Dan was het etenstijd.” Niemand haalde het in zijn hoofd door te gaan, want de Molukse ouders hadden de wind eronder. De discipline was groot. Na het eten buiten spelen was er ’s winters ook niet bij. “Dat mocht niet in het donker. Dan moesten we onze psalm leren.” Jim en Mientje liepen met de andere kinderen van de wijk naar school. “Met z’n allen naar de Isaäc da Costa. Allemaal achter elkaar aan. We gingen na schooltijd ook wel eens bij vriendjes spelen. Of zij bij ons. Al durfden sommige de Molukse wijk niet in.” Van discriminatie was volgens Jim en Mientje geen sprake. “Niets van gemerkt. We werden snel opgenomen. Al waren we wel de eerste donkere mensen in Leerdam.” Jim had moeite met de taal. “Op school moest ik Nederlands praten. Dat was lastig.”

Onbezorgd

Jim en Mientje kijken terug op een onbezorgde jeugd. En dat is opmerkelijk, omdat het in de meeste gezinnen  bepaald geen vetpot was. “Onze ouders werkten hard. Allebei. Ze hebben vast zorgen gehad. Ook al omdat de gezinnen groot waren. Alleen: daar hebben wij niks van gemerkt.” Liz Lekatompessy-Risamasu (54) weet hoe dat komt. “Het geluk van de kinderen stond bij onze ouders voorop. Als het nodig was, spaarden ze het eten uit hun mond, zodat wij niets tekort zouden komen. Wij konden overal aan meedoen. Als er een schoolreisje was, mochten we altijd mee. Ook als er amper geld voor was. Dat was hun eer te na. Maar wij wisten dat niet. Daar werd nooit over gesproken in ons bijzijn. Kinderen werden niet opgezadeld met dergelijke problemen. Onze ouders wilden dat we zorgeloos opgroeiden.”

Kerk

Zorgeloos; dat wel. Maar: met veel discipline. Dat was de voormalige KNIL-militairen wel toevertrouwd. Zo viel er aan de kerkgang niet te tornen, Jim en Mientje: “We moesten naar de kerk. Dat was verplicht. Vader en moeder zeiden altijd: je hebt de hele week mogen spelen. Dan kun je ’s zondags goed naar de kerk. Een uurtje voor God; dat kan er toch wel af.” Maar ook op zaterdag waren er verplichtingen. “Dan moest er schoon worden gemaakt. Poetsen, vegen; iedereen had een taak. Eerst opruimen, dan pas spelen. Daar hoef je tegenwoordig niet mee aan te komen.” Jim: “Ik moest knoopjes aan mijn overhemd zetten. Daar heb ik later veel profijt van gehad.” Aan het eind van een drukke zaterdag hoorde de traktatie. “Dan kwam de Molukse visboer uit Opheusden langs.”

Mooie jeugd

En toch nog een keer die discipline. Mientje: “De jongens kregen zo een pak slaag. Of voor straf in de hoek staan en ‘pompen’: kniebuigingen maken. Dat was pas erg.” Ach, ze kan er om lachen. De goede herinneringen overheersen. Massaal meedoen aan de Glasstadmars, de Ambonavonden, met bussen naar voetbaltoernooien door het hele land waar Leerdam een geduchte tegenstander was. “Daar kwamen we elkaar tegen. Daar ontstonden de verkeringen. Wat hebben we een mooie jeugd gehad.”

Dick Aanen/André Bijl