Streekvertelsels: Gruwelijke folteringen van zigeuners in Zaltbommel
Algemeen Rob & Robbies Streekvertelsels 325 keer gelezenRob & Robbies Streekvertelsels
'Heydenen' of 'Egyptenaren' werden ze wel genoemd, nu noemen we hen zigeuners. In de zeventiende en achttiende eeuw vonden in de Bommeler- en Tielerwaarden geregeld arrestaties plaats waarbij zigeuners betrokken waren. De meesten kwamen in handen van de beul terecht, die hen op gruwelijke wijze op de pijnbank folterde.
Daarbij waren soms heel jonge mensen betrokken, zoals zigeunerin Anna Marie, die in 1639 'ter puye des stathuys' gegeseld werd omdat zij gestolen had uit het huis van de welgestelde 'Joffer La Grandere'. In 1710 werden uit het huis van de Bommelse burgemeester Schoock een 'paerssen mantell ende vijf servetten' ontvreemd. De jonge zigeunerin Aquatina werd beschuldigd van die roof, maar omdat ze nog minderjarig was, werd ze gegeseld en verbannen.
De beschrijvingen van de ambtman (de hoogste rechter in het gebied) spreken over rondtrekkende benden, bestaande uit soms honderden mannen die gewapend waren met geweren, pistolen en snaphanen (vuursteengeweren). Veel zigeuners die in handen van de ambtman waren gekomen, werden gebrandmerkt.
De grootste foltering van zigeuners vond plaats in 1725. In november van dat jaar werd een groep zigeuners beschuldigd van moord, roof, inbraak, heling, geweldpleging, enzovoort. Tien bendeleden werden op gruwelijke wijze geradbraakt. Met een ijzeren staaf verbrijzelde de beul de botten van hun ledematen. Daarna werden hun hoofden afgehakt en op palen getoond op het galgenveld op het Ravelijnbolwerk, nabij de Bossche Poort, waar nu de begraafplaats is. De jongste was zeventien jaar oud, de oudste vijftig jaar oud. Daarnaast werden vier bendeleden opgeknoopt. Een schoolmeester uit Vuren werd ervan beschuldigd dat hij de bendeleden onderdak had verschaft. Hij werd gegeseld, gebrandmerkt en levenslang verbannen.
De folterwerktuigen stonden in de Bossche Poort. Een folterplank waarmee de geselingen werden uitgevoerd, wordt bewaard in Museum Stadskasteel.
Tekst: Robbie Dell'Aira
Illustraties: Rob Reis
