Provincie = pro-wind-sie: gedeputeerde Berend Potjer aarzelt niet regie gemeenten over te nemen bij plaatsen windturbines

MOLENLANDEN • Tegenstanders van windturbines in Molenlanden hebben de wind bij de provincie Zuid-Holland niet mee. Gedeputeerde Potjer nam al meerdere keren de regie van gemeenten over, als zij plaatsing tegenhielden.

Een recent voorbeeld is Lansingerland. Een eerdere afspraak om de bouw van windturbines toe staan, trok de gemeente in. Woningbouw kreeg voorrang. Maar de provincie Zuid-Holland greep in en besloot eind vorig jaar drie locaties te gaan onderzoeken op haalbaarheid voor windturbines. 

Tot chagrijn van de gemeente: ‘Vanuit de grote maatschappelijke opgave én behoefte aan woningen is niet uit te leggen dat Gedeputeerde Staten dit besluit nu neemt’, stelt burgemeester Van de Stadt. Gedeputeerde Berend Potjer verwees bij RTV Rijnmond naar eerder gemaakte afspraken. ‘Op deze plek waren windmolens voorzien, dus die moet je dan ook realiseren.’ 

Geen alternatieve plekken

De provincie had Lansingerland gevraagd met alternatieve plekken voor windturbines te komen. Die kwamen er niet. De gemeente gaf in juni 2023 aan voorlopig af te zien van windmolens. Dat accepteerde de provincie dus niet. 

Potjer: ‘We hadden gehoopt dat Lansingerland dit zelfstandig zou oppakken. Maar na elf jaar zeggen wij dat dit te langzaam gaat. Dus wij pakken het over, en de gemeente kan meepraten.’

Gorinchem trekt twee zoeklocaties in

Zover is het in de Alblasserwaard nog niet. Gorinchem en Molenlanden beloofden in 2021 met de Regionale Energiestrategie (RES) vóór 2030 1.150 TJ aan duurzame energie op te gaan wekken. Bijna veertig procent daarvan moest komen van nieuwe windparken. 

Gorinchem bracht daarvoor de locaties A15-Oost en Avelingen, beide op eigen grondgebied, in. Om ze vervolgens binnen anderhalf jaar, na het vaststellen van het RES-bod, zonder overleg met Molenlanden naar de prullenbak te verwijzen.

Vijf zoekgebieden in Molenlanden

Beide gemeenten besloten toch vast te houden aan het RES-bod. Dit ondanks het feit dat dat dit veel hoger was dan het minimumbod van 630 TJ dat in de aanloop van het opstellen van de RES werd genoemd.

• De paars gearceerde gebieden zijn de mogelijke locaties voor de windmolens.

De twee gemeenten startten een zoektocht naar alternatieven. Dit leverde zes zoekgebieden op, waarvan vijf in Molenlanden. In juli hakken de raden hierover de knoop door. 

Bod is niet onderhandelbaar

Maar wat gaat de provincie doen als de raadsleden deze gebieden het stempel ‘ongeschikt’ geven?

De aangeboden 1.150 TJ is wat betreft Gedeputeerde Staten niet onderhandelbaar. ‘We houden gemeenten aan gemaakte afspraken’, staat in het provinciale coalitieakkoord. ‘Als een RES-regio moeite heeft haar afspraken binnen de afgesproken termijnen na te komen (..) zetten we indien nodig ons provinciaal instrumentarium uit de omgevingswet in.’

Avelingen komt als eerste aan bod

Dan neemt de provincie de regie over. In dat geval komt Avelingen als eerste weer in beeld. “De verkenning voor de bouw van windturbines op deze locatie wordt dan weer opgestart”, laat de woordvoerder van gedeputeerde Berend Potjer weten. “Bij een positieve uitkomst zal de provincie hier de realisatie van een windpark bevorderen.”

Omdat alleen Avelingen niet voldoende is voor het RES-bod, start de provincie in dat geval een verkenning naar andere kansrijke locaties. Dit is een onderzoek dat halverwege de zomer gaat lopen. 

‘Als de gemeenten voor die tijd hun voorkeur qua zoeklocaties hebben aangegeven, worden deze meegenomen. Andere locaties dan die als zoekgebieden zijn aangegeven, worden niet onderzocht.’

‘Windmolens zo goed mogelijk inpassen in landschap’

Bij de uitkomsten van de onderzoeken naar Avelingen en andere locaties maakt de provincie een afweging tussen twee uitgangspunten. Aan de ene kant belooft Zuid-Holland zuinig te zijn op de weinige open ruimte in deze dichtbevolkte provincie. 

‘Nieuwe windmolens worden zo goed mogelijk ingepast in het landschap en sluiten aan bij de omgevingskenmerken. In samenwerking en participatie met omwonenden.’

Aan de andere kant is er de sterke drang om duurzame energie op te wekken. In het coalitieakkoord staat dat er tientallen nieuwe windmolens moeten komen in het kader van de energietransitie. 

De provincie wil daarin meer de regie nemen. ‘Dat is hard nodig, omdat de klimaatverandering steeds ernstiger vormen aanneemt, het energienet volloopt en de energiekosten oplopen.’ 

‘Eiffeltoren is nu ook een icoon’

Wat betreft Camille de Luca Schwartz, Provinciale Statenlid van de GroenLinks-PvdA, de grootste coalitiepartij, hoeven deze twee uitgangspunten elkaar niet uit te sluiten. 

“Neem de Eiffeltoren: bij de bouw wilde iedereen die zo snel mogelijk weer weg hebben. Nu is het een icoon dat niet meer weg is te denken. Zo kan het ook met deze windmolens gaan. Hoe mooi is het als de windmolens van toen, die nu ook onderdeel van het landschap in de Alblasserwaard uitmaken, straks gecombineerd worden met de nieuwe windturbines?”

Gedeputeerde Berend Potjer: voorstander van windenergie

Berend Potjer is een warm pleitbezorger van windenergie. Zo was het lid van GroenLinks, voordat hij gedeputeerde werd, anderhalf jaar interim-directeur van de Netherlands WindEnergy Association (NWEA). Deze club behartigt de belangen van bedrijven in de windmolenbranche.

In een interview op de site van de provincie stelt hij: ‘We kunnen gewoon niet in onze almaar toenemende behoefte voorzien zonder windenergie. Wij vinden energiebesparing en zon op dak ook heel belangrijk, maar daar is onze rol als provincie beperkt. Windenergie is lastiger te realiseren, maar wel een provinciale bevoegdheid en heel hard nodig.’

‘Niet schromen om bevoegdheden gemeenten in te trekken’
Ook wil hij gemeentelijke weerstand tegen windturbines overwinnen. ‘Je ziet dat sommige politici zich minder verantwoordelijk voelen voor eerder gemaakte afspraken. Dan ontstaat het risico dat lastige kwesties op de lange baan geschoven worden. Als een gemeente het niet aankan of aandurft, moeten wij als provincie onze verantwoordelijkheid nemen.’

En in een interview op de website EnergiePodium: ‘Als provincie zullen we niet schromen om de aan gemeenten overgedragen bevoegdheden in te trekken en het heft weer in eigen hand te nemen, als een gemeente om wat voor reden dan ook niet in staat blijkt om zich aan een afspraak te houden die in RES-verband is gemaakt.’

Het artikel gaat verder met: ‘Voor achterhoedegevechten in de lokale politiek is geen tijd meer, wil Potjer maar zeggen.’