Conclusies onderzoek: Lekdijk komende jaren nog veilig, schadeafhandeling schoot tekort

REGIO • De komende tientallen jaren is er nog geen veiligheidsprobleem voor de Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer (Kis). Dat vertelde een deskundige maandagavond aan leden van de Commissie Waterveiligheid van Waterschap Rivierenland.

Omdat de dijk is ontworpen voor honderd jaar waterveiligheid, is een verlies niet urgent. “Als palen lekken en waterdruk ontstaat in de zandlaag, verliezen we in het minst gunstige geval ongeveer 30 procent van de veiligheid”, aldus de deskundige van kennisinstituut Deltares. “De komende tientallen jaren hebben we nog geen waterveiligheidsprobleem, dat ontstaat pas op termijn. Er is sprake van een kortere levensduur, maar er is geen acuut probleem.”

Twee onderzoeken
De Commissie Waterveiligheid van het waterschap liet zich maandagavond informeren over de uitkomsten van twee onderzoeken:
• verder onderzoek naar de dijkversterking door Deltares, naar aanleiding van het rapport ‘De Lekdijk is lekgestoken’ van prof. dr. ir. Stefan van Baars
• een onderzoek naar de afhandeling  van schade aan dijkhuizen.

Ontwerp
Van Baars stelt in zijn rapport vragen bij de manier waarop de dijkversterking is uitgevoerd. Het ging maandagavond over de tweede fase van het onderzoek, dat dieper ingaat op de ontwerpaspecten die Van Baars in zijn rapport benoemt. Net als bij de eerste onderzoeksfase werden externe deskundigen betrokken.

Schademeldingen
Het waterschap liet ook onderzoeken hoe met schademeldingen is omgegaan van mensen die aan de Lekdijk wonen. Dit werd gedaan door een externe commissie, geleid door Hans van der Vlist. Van der Vlist was secretaris-generaal bij het ministerie van VROM, dijkgraaf van een Hoogheemraadschap en lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.

Boos en ontredderd
De boodschap van Van der Vlist was confronterend en ging zowel over de klachten van bewoners als over de cultuur bij het waterschap. Over het eerste zei hij: “Mensen waren boos en ontredderd en sommigen zijn onzeker over hun toekomst. Ze vonden geen thuis als ze hun klachten bij het waterschap neerlegden. Het waterschap verwees naar een schadebureau, een partij die in de ogen van bewoners handelde in het belang van de aannemer. Men kreeg de indruk dat er een omgekeerde bewijslast was: zij moesten maar aantonen dat schade het gevolg van het werk aan de dijk was.”

Risicosturing
Van der Vlist vindt verder dat seismische sondering toegepast had moeten worden, omdat met zwaar materieel werd gewerkt. “We vinden ook dat er tijdens het werk onvoldoende is gestuurd op de risico’s. Veel is onderzocht ten aanzien van kwetsbaarheid van panden. Vervolgens is het werk in een bestek gegoten en er is een contract gesloten. Je kunt echter alleen bijsturen als er risicosturing is. Er was dus geen schadebeheersing tijdens het werk.”

Teleurstelling
Doordat de staat van de panden volgens Van der Vlist voorafgaand aan de werkzaamheden niet voldoende werd vastgelegd, was na afloop van de werkzaamheden niet goed te zien of er een verband is tussen schade en de werkzaamheden aan de dijk. “Er is teleurstelling bij bewoners. Toen ze zich tot het waterschap wendden, werden ze teruggestuurd naar het loket van schadebureau TOP Expertise. Er is onvoldoende recht gedaan aan de gemelde schade.”

Elke nacht wakker
Over de schadeafhandeling zei Van der Vlist verder: “Het waterschap had hier geen regie. In jullie eigen schadeverordening hebben jullie een escalatiemogelijkheid opgenomen. Maar als bewoners een schademelding deden, werd die voor een groot deel gebagatelliseerd. Kruipruimtes en kelders zijn niet onderzocht. We hebben mensen gehoord die nog elke nacht wakker worden van knallen die ze horen in hun vloeren en kelders. Dat is onaanvaardbaar.”

Overlastvergoeding
Van der Vlist adviseert het waterschap: “Stel je coulant op, ga niet millimeteren of het door de droogte is gekomen van twee jaar gelden of door autonome bodemdaling. Want vooraf zijn geen goede metingen gedaan. Overweeg ook een overlastvergoeding, als mensen al zo lang in onzekerheid zitten.”

Reactie heemraad
In een persbericht laat Heemraad Marc Laeven weten dat het waterschap de schadeafhandeling en de risicobeheersing beter gaat organiseren. Het waterschap gaat alles op alles zetten om het met bewoners op een verantwoorde manier af te ronden.

Dijkgraaf
Co Verdaas, dijkgraaf Waterschap Rivierenland: “Belangrijke lessen zijn dat we onze risicobeheersing en eigenaarschap op de afhandeling van schades moeten verbeteren. De aandacht voor de bewoners had beter gekund en gemoeten.”

Slechte informatiehuishouding
Onderzoeker Van der Vlist ging ook in op de interne communicatie bij het waterschap. Daarover zei hij: “We zijn geschrokken van de slechte informatiehuishouding van het waterschap. Het is eigenlijk onbevredigend dat dertig grote schadegevallen openstaan en dat het pas in discussie komt doordat meneer Van Baars met een rapport komt.”

Interne communicatie
Commissielid Frank Harbers vroeg Van der Vlist om een advies voor de interne communicatie. “Op de werkvloer was er kennis, maar die is niet richting het management doorgesijpeld. Men heeft liever niet dat we met ambtenaren praten.” Van der Vlist: “Je moet goed nadenken over wat je moet willen weten als je wilt kunnen bijsturen. Bij alle grote werken zie je dit probleem. Waterschappen kunnen van elkaar leren. Het delen van kennis is belangrijk.”

Open houding
Harbers vroeg ook heemraad Marc Laeven om een reactie: “Hoe gaan we ervoor zorgen dat ook de jongste bediende een opmerking kan maken die bij de dijkgraaf belandt? Hoe gaan we dit oplossen? Dit vergt een open houding, een andere cultuur binnen dit bedrijf. Hoe gaat dat actieplan eruitzien?” Laeven: “Mijn inschatting is dat we in de cultuur al stappen hebben gezet. Ik heb het idee dat binnen de projecten de signalen wel degelijk doorkomen. Ik kom daar graag binnen een half jaar op terug, of dat ook zo blijft. Ik wil zelf de lijnen met de projectleiders kort houden, open houden, doorvragen. Over een half jaar wil ik melden of mijn gevoel van nu nog hetzelfde is.”