Burense molen Prins van Oranje draait weer

BUREN • Als het meezit zullen de wieken van de Burense molen, de Prins van Oranje, eind deze week - na twee jaar stilstand - weer draaien. De vervanging van de wieken, vorige week dinsdag, was het hoogtepunt van een grote restauratie van de molen. Het was een heel spektakel, waarbij twee stalen roeden van pakweg 28 meter (elk voor twee wieken) met uiterste precisie door het stadje zijn gelaveerd en met een hoogwerker door de kop van de as zijn geschoven. Een unieke gebeurtenis die, als het goed is, de komende vijftig jaar niet meer te zien zal zijn. 

Langzaam, heel langzaam, neemt een enorme vrachtwagen de haakse bocht na het bruggetje van Buren. Even verderop steekt hij zelfs achteruit de Commanderij op, richting molen De Prins van Oranje. Vooraf is de route nauwkeurig verkend en zijn de omwonenden ingelicht. 

Vakmanschap en precisiewerk
Een fraai staaltje vakmanschap, dat later die dag zelfs nog wordt overtroffen door het precisiewerk van de molenmakers en hijskraanchauffeur. Het goed geoliede team laat de roeden van meer dan 1600 kilo per stuk rakelings langs de molen scheren om ze even later op grote hoogte door de askop te steken. Ondanks het feit dat molenmaker Beijk uit Afferden vandaag al zijn honderdste roede plaatst, zijn de omstandigheden nooit hetzelfde.

Gelukkig blijft het vrijwel windstil, want veel speelruimte is er niet tussen de romp van de molen en de grote boom ernaast. Eerst zijn de oude roeden uit 1974 verwijderd en doormidden geslepen. Terwijl beneden de nieuwe roeden in de takels worden gehangen, maakt een andere medewerker op grote hoogte razendsnel de binnenkant van de askop schoon, want dat wordt de komende decennia lastig.  

Grote restauratie
Molenaar Cees de Jong, die het renovatieproces coördineerde, wijkt de hele dag niet van ‘zijn’ molen. Zichtbaar opgelucht ziet hij hoe de nieuwe stalen roeden in de loop van de middag  zonder grote problemen op hun definitieve plek worden geschoven.

Hij vertelt:  ”Twee jaar geleden hebben we de molen voor de zekerheid stilgezet, vanwege duidelijke tekenen van slijtage. Intussen bleef de winkel wel open, en er zijn ook rondleidingen gegeven, maar we konden niet malen. De plaatsing van de wieken is dus echt de kroon op de restauratie, en met een beetje geluk zullen ze komende week ook gaan draaien. Voorzichtig, want alles moet weer goed worden afgesteld.” 

De vervanging van de wieken is onderdeel van een grote restauratie, waarbij ook de stelling - het ‘balkon’ waar de wieken op de wind worden gezet- is vernieuwd. Een tonnen kostend project, met gemeente en provincie als de belangrijkste financiers. Niet alleen de bekostiging, maar ook de planning van de uitvoering leverde de nodige hoofdbrekens op.  

”Specialisten zoals onze molenmaker, zijn tegenwoordig zeldzaam. Er zijn minder dan tien molenmakers die dit nog kunnen, terwijl er zo’n elfhonderd windmolens in Nederland zijn. Ook voor het vervoer en plaatsing van die enorme stalen roeden is veel ervaring nodig”, aldus Cees.

Allemaal vrijwilligers
De hele dag kijkt het vaste team vrijwilligers van de molen, op veilige afstand mee. Onder hen de zes gediplomeerde molenaars - de jongste 20 jaar oud - die de Prins van Oranje draaiende houden. Andere vrijwilligers helpen in de molenwinkel, bij rondleidingen en bij allerhande klusjes. Op deze koude dag nemen ze ook de catering voor hun rekening. De meeste molenaars werken op meer dan één molen. Zo is Cees ook te vinden op de molens in Beesd en Gorinchem. Sinds hij in 2010 de molenaarsopleiding afrondde is hij twee dagen per week actief als molenaar, naast zijn baan als docent op een middelbare school.

Zijn collega Ans Roefs zit al veel langer in het molenaarsvak. Voor haar heeft De Prins van Buren een bijzondere betekenis: “Hier heb ik het grootste deel van mijn opleiding tot molenaar gevolgd. Daarna heb ik op verschillende molens gewerkt tot ik hier weer terugkeerde. Voor mij is de cirkel nu rond.” Als alles weer goed werkt, volgt nog een feestelijke open dag voor genodigden.

Prins van Oranje
De Prins van Oranje is een stenen stellingmolen die in gebruik is als korenmolen. De molen is in 1716 gebouwd en na een brand in 1911 verhoogd. De molen raakte in verval, werd aangekocht door de gemeente en is in 1954 van buiten gerestaureerd. In 1974 is bij een grote restauratie ook het maalwerk vernieuwd. Voor informatie en openingstijden, zie burenstad.nl en Facebook.