Historische Kring West Betuwe: Over hoe we ons warm hielden in de jaren ‘50

WEST BETUWE • Als je het koud hebt, dan loop je naar de thermostaat en zet hem een graadje hoger. Eind jaren ‘50 was dat wel anders. Tegenwoordig hangt er in ieder huis een thermostaat aan de muur. Deze thermostaat stel je één keer in en vervolgens heb je op elk gewenst moment de juiste temperatuur in huis. Als je het koud hebt, dan loop je naar de thermostaat en zet hem een graadje hoger. Zo gemakkelijk werkt het in deze tijd, maar eind jaren ’50 was dat wel anders.

Afvalhout bij ‘De Ster’

Wij stookten eind jaren ’50 een houtkachel. En daar waren mijn ouders eigenlijk het hele jaar door mee bezig. In de zomer en herfst werd het hout verzameld, op maat gezaagd en opgeslagen in het 16 vierkante meter grote houthok dat zich in één van de schuren op het erf bevond. Het meeste hout werd gehaald bij Jan Zondag, die in de Willem de Zwijgerweg in ons dorp een houthandel had. Ook werd er afvalhout bij meubelfabriek “De Ster” gehaald. In de winter moest ik op zaterdagmiddag regelmatig aanmaakhout voor de hele week hakken.

Warme keuken

Mijn moeder zorgde voor de warmte in huis. Ze stond ’s morgens vroeg op. Een half uur voor mijn vader uit bed kwam. Als mijn vader beneden kwam was het al behaaglijk warm in de keuken. Er stond een driegaatskachel en op doordeweekse dagen was de keuken de enige ruimte waar een kachel brandde. De kachel werd ook gebruikt om eten op te koken, warm water te maken en de strijkbout te verwarmen. In de kamer stond een kolenkachel, maar die werd alleen warm gestookt als er op de zaterdagavonden visite kwam. In de winter was het in de rest van het huis steenkoud. Bij vorst zaten de (ijs)bloemen op de ruiten. Omdat de keuken de enige warme ruimte was, werd er ook de was gedroogd en werden wij hier, op koude winterdagen, op zaterdagmiddag in een zinken teil gewassen. Was er dan ook geen douche zult u zich afvagen. Nou dat klopt, een douche was er niet.

Zaterdag in de teil

Op zaterdagmiddag gingen alle kinderen in de teil. Hiervoor werd het fornuis, dat vlak bij het houthok stond, met hout opgestookt en het water werd aan de kook gebracht. Dat water werd in het washok in een zinken teil gedaan en aangelengd met koud water tot de juiste temperatuur bereikt werd. De oudste mocht je als eerste in de teil en als je geluk had, we waren met vier kinderen en ik was de jongste, werd het water in de teil tussendoor een keer vervangen. Ook gebeurde het dat er in de winter geen water uit de kraan kwam. Dan was het water in de waterleiding bevroren. De koperen leiding, die in de kelder binnenkwam, werd dan door mijn vader met een kaars gelijkmatig verwarmd en meestal stroomde het water dan weer.

IJzeren kruik

Op het bed lag een laken met daarop een stuk of vier dekens. Mijn moeder stopte een ijzeren kruik gevuld met heet water en verpakt in een sok aan het voeteinde in bed. Bij het ademen kwam de stoom uit je mond en met een rode loopneus van de kou probeerde je in te slapen. Het huis had geen spouwmuur, het was enkelsteens. Aan de binnenkant was er een houten lattenwerk tegenaan getimmerd, waarop jute was aangebracht. Op het jute waren oude kranten geplakt en daaroverheen zat een aantal lagen behang. Uiteraard waren de ramen voorzien van enkel glas.

Historische Kring West Betuwe

Dit artikel, geschreven door Nelis van Oojen, werd u aangeboden door de Historische Kring West Betuwe. De Historische Kring West-Betuwe verenigt ruim 300 leden die belang stellen in regionale geschiedenis of in hun Betuwse voorouders. Het werkgebied van de Kring is het deel van de ‘Betuwe’ dat ongeveer wordt begrensd door Lek en Waal, Amsterdam-Rijnkanaal en Diefdijk. Buren, Culemborg en Tiel hebben eigen zetels van historische verenigingen  

q www.hkwb.nl 

Als je het koud hebt, dan loop je naar de thermostaat en zet hem een graadje hoger. Eind jaren ‘50 was dat wel anders.