'Gorinchem kan het niet alleen'

REGIO/GORINCHEM • De bestuurlijke verhouding tussen Gorinchem en de regio was jarenlang gespannen. "Maar we moeten het verleden achter ons laten", vindt de Gorcumse burgemeester Reini Melissant.

Melisant reageerde woensdagmorgen tijdens een persconferentie in de Lingehoeve in Oosterwijk op het rapport 'Samen voor Elkaar' dat door bureau Berenschot is opgesteld. Het rapport gaat over de centrumfunctie van Gorinchem, die door de diverse herindelingen in de regio verder onder druk is komen te staan.

Gorinchem is een centrumstad met veel voorzieningen op het gebied van zorg, onderwijs, economie en vervoer. De voorzieningen vergen volgens het rapport van Berenschot bepaalde volumes aan leerlingen, patiënten, consumenten en werknemers die de capaciteit van Gorinchem te boven gaan. "Alléén houdt Gorinchem deze voorzieningen niet duurzaam levensvatbaar." Burgemeester Melissant: "In het verleden hebben we ons dat onvoldoende gerealiseerd. We zijn echt van elkaar afhankelijk."

Geen sympathie
Een belangrijk knelpunt is dat er geen bestuurlijke, wederzijdse sympathie bestaat tussen regio en stad. De achtergrond hiervan is gelegen in de vroege en recente historie, concludeert het rapport van Berenschot. De consequenties zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar. "Gorinchem wordt nodeloze dominantie, sterke gerichtheid op zichzelf en 'continue honger' verweten."

Gorinchem is een gemeente zonder echte vrienden, concludeert het rapport van Berenschot. Geen warme gevoelens, geen inhoudelijk sterke band met omliggende gemeenten. "Daarbij spelen beelden en feiten door elkaar een rol. Want wat in een gezond samenwerkende regio een kleinigheid zou zijn, wordt in de samenwerkingsrelaties van Gorinchem met haar partners al snel een groot ding. Negatieve duiding van ervaringen uit het (soms verre) verleden spelen daarin vaak een grote rol. Er is weinig wederzijds krediet, handelen wordt vaker negatief dan positief geduid en het voordeel van de twijfel lijkt niet te bestaan."

Gorinchem en de regio stonden jarenlang met de ruggen naar elkaar toe. "Gorinchem is gericht op zichzelf en heeft ook een andere, diversere bevolkingssamenstelling en mentaliteit. Met een eigen opgavenprofiel. Omgekeerd heeft ook de regio een ander karakter dan Gorinchem; hier is een cultuur van 'we regelen het zelf wel'."

Sceptisch
Daarnaast zijn de regiogemeenten sceptisch over de recente Gorinchemse honger, aldus het rapport van Berenschot. "In het (recentere) verleden heeft Gorinchem diverse malen groeiambities aan de dag gelegd." Dat gebeurde al in het verdere verleden onder burgemeesters als Ridder Van Rappard, maar ook recentelijk in de herindelingsoriëntatie van Giessenlanden en een eventuele grenscorrectie rond
Arkel.

'Slecht geheugen'
Melissant toont nadrukkelijk een andere houding dan haar voorgangers. Ze illustreert dat met een voorbeeld: "Ik bezoek vaak mensen die zestig jaar getrouwd zijn. Bij die bezoeken vraag ik vaak wat het geheim is van een goed huwelijk. Onlangs kreeg ik een mooi antwoord: 'Het geheim van een goed huwelijk is een slecht geheugen'." En zo is het ook in de verhouding tussen Gorinchem en de regiogemeenten. Niet meer te veel terugvallen op wat is geweest.

Naast burgemeester Melissant zijn ook de burgemeester Jan Pieter Lokker van de gemeente Vijfheerenlanden en Dirk van der Borg van Molenlanden bereid om te werken aan verbetering van de verhouding. "Maar we moeten niet langer discussiëren over posities en structuren, maar de inhoud voorop stellen", zegt Van der Borg.

Maar ondanks de bereidheid om samen te werken is de positie van de zogenaamde 'functionele regio Gorinchem' wel verzwakt. "De functionele regio Gorinchem valt op geen enkele wijze samen met welke vorm van bestuurlijke samenwerking dan ook", concludeert Berenschot. Het gaat om een gebied dat zich uitstrekt over zeven gemeenten in bij elkaar vier provincies. Zo oriënteert de gemeente Molenlanden zich ook op Dordrecht, Vijfheerenlanden is ook gericht op Utrecht, terwijl de nieuwe gemeente West Betuwe voor een belangrijk deel is gericht op de Gelderse centrumgemeente Tiel.

"Er is geen bestuurlijk gremium waarin de gemeenten (en provincies, die gezamenlijk de functionele regio Gorinchem vormen, elkaar ontmoeten. Gorinchem heeft ook geen initiatieven ontplooid deze ontmoeting te organiseren."

De regiofunctie heeft op termijn ook te lijden onder de slechte bereikbaarheid van Gorinchem. Verder kampen scholen in Gorinchem met teruglopende leerlingprognoses. Winkels, cultuur- en zorginstellingen hebben te maken met toenemende concurrentie van grote steden en toenemende reisbereidheid. En ook de instroom van 'nieuwe inwoners' van buiten de regio is beperkt. "Dat maakt het voorzieningenaanbod van Gorinchem kwetsbaar: de voedingsbodem is dun en de aantrekking van de omliggende stedenring is sterk."

Dick Aanen