OZHZ: 'Het is veilig om uit de tuin te eten'

DORDRECHT • De Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid (OZHZ) en Expertisecentrum PFAS, uitvoerder van het onderzoek naar PFOA in de Alblasserwaard, onderstrepen dat het met de kennis van nu veilig is om gewoon uit de tuin groenten en fruit te eten. Dat het onderzoek 'zeer gebrekkig' zou zijn zoals een ingenieur chemische technologie in dit artikel stelt, ontkennen zij ten stelligste.

Bij vrijwel elk meetpunt was de uitslag volgens de onderzoekers hetzelfde: de hoeveelheden PFOA in de polder zitten ruim onder de strengste risicogrenswaarde voor de bodem, dat is die voor moestuinen. Met het uitgangspunt van de chemisch technoloog dat PFOA zich als stuifzand gedraagt en zich dus op plekken kan ophopen, zijn zij het niet eens.

"Het is doordat het zich niet makkelijk aan andere stoffen bindt lastig om te onderzoeken", erkennen Elisabeth van Bentum en Hans Slenders, respectievelijk projectleider bodem en senior consultant bij Expertisescentrum PFAS. "PFOA komt via regen naar beneden. Eenmaal op de grond zakt het in de bodem en blijft het niet liggen. We hebben ook gemerkt dat we in de bovenste laag juist lagere concentraties PFOA tegenkwamen dan daaronder. Het zakt naar beneden."

Polderweg West
Opvallend is wel de ene locatie waar de PFOA-waarde fors hoger lag: Polderweg West in Molenaarsgraaf. Volgens de chemisch technoloog staat deze plek model voor veel meer locaties in de streek. De onderzoekers bestrijden dat; zij zijn ervan overtuigd dat dit een uitzondering is. "Er zijn meerdere verklaringen. Deze week vindt veldonderzoek plaats. We gaan aan de slag vlakbij de locatie waar we de hoge waarde hebben gemeten en enkele honderden meters er vandaan."

"Ook voeren we een historisch onderzoek uit: wat is er op deze plek de afgelopen jaren gebeurd met de ondergrond? Mogelijk is hier eerder met grond of slib met hogere PFOA-waarden gewerkt, zoals tijdens de aanleg van een weg of onderhouden van de berm. Zo willen we duidelijk krijgen waarom de waarde hier afwijkt."

Spinnenweb
Dat de meetpunten voor het overgrote deel middenin de polder liggen, heeft meerdere oorzaken. Frans van der Ham, bodemexpert bij OZHZ. "Het gaat om fase twee; in de eerste fase hebben we de directe omgeving van Chemours/DuPont onderzocht. Bij het vervolg zijn we uitgegaan van het idee van een spinnenweb; draden die over het gebied heenlopen. Daarbij wilden we vooral locaties uitkiezen waar de afgelopen jaren weinig tot niets mee is gebeurd, zodat je een zo zuiver mogelijk beeld krijgt. Die vind je met name in de polder."

Elisabeth van Bentum vult hem aan: "Daarnaast zoek je naar plekken waar je gemakkelijk bij kunt komen, waar het veilig is en waar je geen beperkingen hebt. In een dijk mogen we bijvoorbeeld niet zomaar boren."

Volkstuincomplexen
Inmiddels is OZHZ bezig met de derde fase van het aanvullende onderzoek in Molenwaard. Daarin worden naast de twee al onderzochte volkstuincomplexen in Bleskensgraaf en Molenaarsgraaf nog drie volkstuincomplexen in Molenwaard onder de loep genomen: in Wijngaarden, Oud-Alblas en Brandwijk.

Frans van der Ham: "Pas als dat is afgerond gaan we met onze opdrachtgever in deze fase, de gemeente Molenwaard, om tafel om te kijken welke behoefte aan informatie er verder nog is. Ook spelen we in op nieuwe ontwikkelingen en het Expertisecentrum PFAS doet dat eveneens."

Ongegrond
Ze benadrukken alle vier dat het beeld dat de chemisch technoloog schetst dat het onveilig zou zijn om uit de tuin te eten ongegrond is. Dat OZHZ en de gemeenten Molenwaard en Giessenlanden de inwoners meedeelde dat het veilig is, ondersteunen ze. "Ja, we zouden zelf ook uit onze tuin eten", zeggen ze zonder aarzeling. "De waarden die we hebben gevonden liggen vrijwel overal gemiddeld rond de 20 µg per kilogram grond, ook in de volkstuincomplexen die we hebben onderzocht. We verwachten dat we op de andere locaties geen andere afwijkende waarden gaan vinden."

Tegelijkertijd geven ze toe dat het dossier PFOA een 'ongelooflijk ingewikkelde kwestie' is. "We weten al heel veel, maar ook nog heel veel niet", zegt Lydia Slob, woordvoerder bij OZHZ. "De richtlijnen die het RIVM heeft opgesteld over wat veilig is, kunnen over een half jaar anders zijn. Ze kunnen naar boven, maar ook naar beneden worden bijgesteld."

"Door nu onderzoek te doen, weten we dat in de Alblasserwaard de gehalten ruim onder de risicogrenswaarden voor wonen met moestuin van het RIVM zitten en kunnen we voorkomen dat gehalten toch oplopen door bijvoorbeeld grondverzet."

Nieuwe inzichten
Alle vier benadrukken: "Er komen regelmatig nieuwe inzichten in wat stoffen als PFOA, die we relatief nog niet lang gebruiken, voor onze gezondheid betekenen. Dat is ook de reden dat we het zorgvuldig onderzoeken en de ontwikkelingen samen met het RIVM en het Expertisecentrum PFAS op de voet volgen. Wij en vele andere instanties blijven de stof onderzoeken."

Donderdag 28 juni is er een informatieavond over PFOA in De Spil te Bleskensgraaf, waar iedereen terecht kan met vragen over dit onderwerp.