‘EMK-terrein blijft Doos van Pandora’

KRIMPEN AAN DEN IJSSEL • Inpakken en wegwezen. Dat is volgens Comité Betere Aanpak EMK-Gifterrein de beste oplossing voor het 5,5 hectare grote terrein in de Stormpolder in Krimpen aan den IJssel. “We zijn niet tegen een aanpak, maar wel kritisch over de huidige manier waarop.”

“Goed inpakken en weer een dikke laag asfalt erover”, klinkt voorzitter Arjan de Bruin van het door de omgeving gevormde comité resoluut. “Wellicht zijn er in de toekomst betere technologieën om het terrein goed te saneren. Zet het nu maar helemaal vol met zonnepanelen en enorme accu’s, om duurzame energie op te wekken en op te slaan, voor gebruik door bedrijven in de Stormpolder.”

Hopen grond
De Bruin is met zijn onderneming nu dertien jaar gevestigd aan de rand van het voormalige EMK-terrein in de Stormpolder. “We leveren professionele cosmetica voor theater en televisie”, geeft hij aan.

Vanuit zijn pand aan de Stormpolderdijk kijkt uit op het met hekken omzoomde terrein, dat al sinds de jaren tachtig bekend staat als ‘De giftigste plek van Nederland’. In de verte is een graafmachine aan het werk. Ook zijn op de zandvlakte hopen grond te zien. “Dat noemen ze voorbereidende werkzaamheden.”

Het vervuilde terrein moet na ruim veertig jaar een bedrijvenpark worden. Het werd van 1970 tot 1980 gebruikt door chemisch afvalverwerker Exploitatie Maatschappij Krimpen (EMK), nadat er voorheen een koolteerfabriek stond.

“EMK hield zich niet aan de regels. Minimaal 73.000 ton chemisch afval verdween op onverklaarbare wijze”, verhaalt De Bruin. “De stoffen bleken later op tal van manieren en plaatsen in water en bodem gedumpt te zijn. Vaten werden in kelders opgeslagen of men liet ze gewoon leeglopen op het terrein. Ook waren er verborgen afvoerbuizen die zo op de IJssel loosden. Na het faillissement van EMK in 1980 bleef er een gifbelt van jewelste over.”

Saneren
In 1986 kwam het terrein in handen van het Rijk. Om te voorkomen dat de stoffen zich verder zouden verspreiden in de bodem werd het terrein vanaf 1987 gesaneerd volgens de IBC-methode (Isoleren, Beheersen en Controleren). Aan de waterkant kwamen damwanden. Het geheel werd afgedekt met een dikke laag asfalt.

De Bruin: “Dat kostte ergens tussen de 30 en 40 miljoen gulden. Het bleek niet voldoende, want in 1994 zorgde een hoge grondwaterstand voor scheuren in het asfalt en druk op de damwanden. Het water wordt sindsdien opgepompt, gezuiverd en geloosd. Kosten: circa 250.000 euro per jaar.”

Na jaren van onderzoek werd in 2017 besloten om over te gaan tot een ingrijpende sanering: een belangrijk deel van de vervuilde grond zou afgegraven worden. De gemeente Krimpen aan den IJssel besloot het terrein te kopen voor een kleine 3 miljoen euro, onder de voorwaarde dat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ervoor zorgt dat het terrein voldoende schoon opgeleverd wordt om in zijn geheel bebouwd te kunnen worden.

Meer gif dan gedacht
Het ministerie sloot voor de sanering een contract met Dura Vermeer. In 2019 startten de voorbereidende werkzaamheden. “Nog geen half jaar later kwamen deze alweer stil te te liggen”, aldus De Bruin. “Er bleek nog meer gif dan gedacht in de grond te zitten. Bovendien zaten er PFAS in het grondwater en waren er problemen met de voorgenomen reiniging van de grond. Dat was voor ons het moment om de boel nauwlettend in de gaten te houden. Wat wij als omgeving vooral het enge aan dit verhaal vinden, is dat er onderzoeken worden gedaan naar wat er precies in de grond zit en hoe diep het zit, en het telkens niet blijkt te kloppen. Het is en blijft hier wat dat betreft toch ‘De Doos van Pandora’. Steeds duikt er weer wat onverwachts op en dat zal zo blijven.”

Maart 2022 is de keus gemaakt voor een variant met een veel beperktere sanering van het terrein, waarbij de damwanden met ankers verstevigd worden en het deel van het terrein met de ernstigste vervuiling niet afgegraven wordt. 

De Bruin: “Na een ruime voorbereiding is dit voorjaar het definitieve plan ingediend met tal van fouten en zaken waarvan men achter de schermen al weet dat die niet realiseerbaar zijn. Bovendien kost het veel meer dan waar van was uitgegaan. Het ministerie ging oorspronkelijk uit van rond de 35 miljoen euro. De teller loopt nu op naar 70 miljoen euro, zo is de verwachting. Daar krijgen we als samenleving wel circa 20.000 vierkante meter minder bebouwbare grond voor. Een superdeal dus: twee keer zoveel betalen voor véél minder. Een schim van wat ooit de bedoeling was.” 

Bezwaar maken
Voor het comité was dit reden genoeg om bezwaar te gaan maken. “Er ontstaat straks een terrein met een deel aan het water dat niet bebouwd mag worden en met een dunne kleilaag afgedekt wordt. In achterkamertjes is het plan steeds verder versoberd en daar heeft niemand wat over kunnen zeggen.”

Recent was er een hoorzitting bij de provincie. “Wij hebben aangegeven dat de boel stilgelegd moet worden om opnieuw te kijken wat het beste gedaan kan worden. Zodat we als maatschappij mee kunnen beslissen of dit het nog wel allemaal waard is.”

Reportage
Het televisieprogramma EénVandaag maakte een uitgebreide reportage over het EMK-terrein in Krimpen aan den IJssel. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat laat tegenover het programma weten zich geen zorgen te maken over de verdere verloop van het saneringsproject.

“Net zoals bij elke andere bodemsanering kunnen bij de daadwerkelijke sanering/ontgraving zaken naar voren komen die vooraf door middel van bodemonderzoek nog niet in beeld waren”, zegt een woordvoerder tegenover EénVandaag. “Er is genoeg kennis van de ondergrond en de verontreinigingssituatie op het EMK-terrein om tot een veilige en verantwoorde uitvoering van de bodemsanering te komen.”

Ook in de toekomst voorziet het ministerie geen problemen met het terrein. “Na afronding van de sanering is het terrein geschikt voor het beoogde gebruik en bedrijven die zich daar vestigen ondervinden dan geen problemen met betrekking tot gezondheid of milieuschade”, zegt de woordvoerder. “Wel gelden er gebruiksbeperkingen voor de ondergrond onder de leeflaag. Bij het naleven van deze beperkingen, voorzien we geen problemen.”

Aanleiding 
Wethouder Hugo van der Wal van Krimpen aan den IJssel geeft in de uitzending aan dat een onderdeel van de overeenkomst met het Rijk was dat het volledige terrein bebouwd zou kunnen worden. “Dat gaat niet meer lukken. Dus dat soort zaken geven ons wel aanleiding om met het Rijk te zitten. Om uiteindelijk toch te zeggen: hier betalen we niet voor, of in ieder geval niet volledig. Ook willen we als gemeente niet opdraaien voor onvoorziene kosten als de sanering klaar is.”

Het ministerie geeft in de uitzending aan opnieuw in gesprek te zijn met de gemeente over de koopovereenkomst, om te kijken ‘of er een aanvulling of aanpassing nodig is’. 

De reportage van EénVandaag is terug te kijken op de website van Comité Betere Aanpak EMK-Gifterrein.