Grote teleurstelling over inspraakavonden windturbines Molenlanden: ‘Voor echt participeren lijkt minimaal ruimte te zijn’

MOLENLANDEN • Zeer teleurgesteld. Dat zijn veel deelnemers na de eerste avond waarop zij mee mochten praten over de mogelijke locaties van plaatsing van windmolens in Molenlanden. ‘Het was een desillusie.’

Maandag, De Til in Giessenburg. Halfweg de avond houdt een deel van de aanwezigen het voor gezien. Als dit de manier is waarop de gemeente inwoners betrekt bij de omstreden plaatsing van windturbines in hun omgeving, dan hoeft het voor hen niet meer.

Met participatieavonden in De Til en in Hoornaar (een dag later) startten Molenlanden en Gorinchem het betrekken van inwoners bij het onderzoek naar de zoeklocaties. Bij velen zorgde het voor een teleurstelling. Zij zagen het als verloren avonden.

‘Niet goed op de hoogte van de lokale situatie’
Dat begint al bij de keuze om een bureau elders uit het land de leiding te laten nemen. Veel kennis van het gebied toonden de medewerkers niet. “De gespreksleider liet al erg snel merken dat hij eigenlijk niet zo goed op de hoogte was van de lokale situatie”, vertelt een woordvoerder van Buurtgroep Vlak K uit Bleskensgraaf. “Dan sta je al met 2-0 achter.”

“Er reageerde geen enkel bureau uit de Alblasserwaard op de openbare aanbesteding”, reageert wethouder Jan Lock. “Voor dit bureau is gekozen omdat de methode aansprak. Deze is al vele malen met succes toegepast bij het betrekken van inwoners bij maatschappelijke vraagstukken.” 

Hij vervolgt: “We hebben hen vooraf goed gebriefd. Wel is er de tweede avond duidelijker aangegeven hoe we onder meer omgaan met onbeantwoorde vragen en hoe het proces verloopt.” 

Mieke Noordegraaf, communicatieadviseur van de Regionale Energie Strategie Alblasserwaard: “Ook waren er vanuit de gemeente verbinders en ambtenaren, die het gebied door en door kennen.”

Vragen worden niet beantwoord
Een tweede pijnpunt: het niet of nauwelijks beantwoorden van vragen. De standaardreactie op vrijwel iedere keer dat er een hand werd opgestoken: ‘Een goede vraag, daar komen we later op terug.’ Maar als om 22.00 uur de avond is afgelopen, zijn ze nog niet beantwoord.

Alle vragen zijn genoteerd, worden beantwoord en komen online te staan

Dat vragen niet beantwoord werden, had een reden: tijdgebrek. “Maar ze zijn allemaal genoteerd en worden deze week nog beantwoord”, stelt Noordegraaf. “Zowel vragen als antwoorden zetten we online. We willen heel transparant zijn.”  

Derde teleurstelling
“Wij kregen niet de kans om mee te denken en te zeggen wat wij ervan vinden”, noemt de woordvoerder van Klankbordgroep Wijngaarden een derde teleurstelling. 

Veel deelnemers hopen op ruimte om hun mening en argumenten in te brengen. Maar de avond gaat vooral om het delen van informatie. 

‘Psychologische oorlogsvoering’
“Dat was heel erg jammer”, stelt een vertegenwoordiger van Dorpsberaad Hoogblokland. “Daar komt bij dat de boodschap was dat we allemaal bijna blij moesten zijn met een windturbine in onze achtertuin. Wij zijn zeer teleurgesteld weggegaan.” 

Psychologische oorlogsvoering, noemt Klankbordgroep Wijngaarden het. “We kregen heel sterk het idee dat we door de manier van invulling van de avond wel groen licht moeten geven aan de windturbines.”

Ook ervaren ze dat ze een bepaalde kant op geduwd worden. “Net als ouders die met een kind aan het wandelen zijn”, vertelt een inwoonster van Wijngaarden, op persoonlijke titel aanwezig. “De ouders willen links- of rechtsaf, het kind rechtdoor. De ouders zeggen dan: je mag kiezen, links of rechts. Wij voelden ons het kind.”

Zitten op de stoel van de gemeentebestuurder
Dat komt mede door de opzet. Na een presentatie van de projectmanager RES Alblasserwaard bespreken de aanwezigen per zoeklocatie stellingen. “Die waren behoorlijk suggestief”, zegt een woordvoerder van Klankbordgroep Bleskensgraaf. 

“Ze vroegen ons om te gaan zitten op de stoel van de gemeentebestuurder”, vult een woordvoerder van Gaaf Slingeland aan. “Maar terwijl vrijwel iedereen vindt dat de windturbines er helemaal niet moeten komen, kwam dat niet aan bod.”

Tegen elkaar opzetten
Neem de kaart waarop je aan kunt geven hoeveel windturbines je passend vindt op de zes zoeklocaties. Het ligt voor de hand dat de aanwezigen vooral de schuifjes ver bij hun eigen dorp vandaan zo hoog mogelijk zetten. 

“Om ons zo tegen elkaar op te zetten, in een tijd van polarisatie, daar heb ik eigenlijk geen woorden voor”, reageert een inwoonster van Giessenburg, die op persoonlijke titel aanschoof.

Wethouder Lock ontkent dat ten stelligste: “We spelen dorpen zeker niet tegen elkaar uit. Het gaat niet om wie het hardst roept of wie de meeste inwoners op de been kan brengen, maar om de kwaliteit en de inhoud.”

‘Een heel gehaaste avond’
Het moet ook allemaal snel, benadrukt een vertegenwoordiger van Klankbordgroep Hoogblokland, opgezet naar aanleiding van de mogelijke komst van windturbines. 

“Vijf minuten om een post-it te plakken en dan door naar de volgende stelling. Zonder dat we vooraf konden voorbereiden. Overall was het een heel gehaaste avond. Niet slim om het zo te doen: voor echt participeren lijkt nu minimaal ruimte te zijn.”

(Tekst gaat verder onder foto)

Het opplakken van de post-it’s.

Wethouders gaan aan begin van avond weg
Nog een pijnpunt: wethouder Lock en wethouder Mark de Boer van Gorinchem gaan na een korte inleiding aan het begin weg. “We kregen niet de kans hen aan te spreken en vragen aan hen te stellen.” 

Maar dat was juist een bewuste keuze, stelt Lock. “Het was een avond van de samenleving, niet van het bestuur. Hadden wij wel gebleven, dan kregen we waarschijnlijk het verwijt de discussie een bepaalde kant op te sturen.”

‘Geen sprake van échte participatie’
Een desillusie. Zo vat Buurtgroep Vlak K de avond samen in een verslag. ‘Van échte participatie of invloed is hier absoluut geen sprake. Die illusie moeten wij u helaas ontnemen!’ 

Een vertegenwoordiging zal de volgende avond wel aanwezig zijn. Maar, vertelt de woordvoerder: “Onze inhoudelijke reactie en advies gaan we los daarvan opstellen en daarna presenteren aan de politiek.”

‘Signaal: het is puur voor de bühne’
De woordvoerder van Gaaf Slingeland noemt het een gemiste kans. “Er kwamen veel mensen die behoorlijk gefrustreerd zijn over de mogelijke komst van windturbines en toch hun beste beentje voor wilden zetten om mee te denken.” 

Hij vervolgt: “Nu geven de gemeenten het signaal af: het is puur voor de bühne, om straks bij een rechtsgang te kunnen zeggen: we hebben goed naar de inwoners geluisterd. Zonde. Er zat zoveel kennis op allerlei gebieden in de zaal. Daar wordt nu niets mee gedaan. Als de politiek dit recht wil trekken, vraagt dit om een radicale omzwaai. Het hele participatietraject moet opnieuw met een compleet andere opzet, waarbij de uitkomst niet vooraf vaststaat.”

Zorgen Gebiedsplatform
Eveneens aanwezig was Jan Boele, voorzitter van Gebiedsplatform Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (vertegenwoordiger van onder meer Natuur- en Vogelwacht, landschapsvereniging Den Hâneker en LTO Noord). 

Tevreden was ook hij niet.” Als Gebiedsplatform hebben we onze zorgen over het proces zoals het nu loopt ambtelijk en bestuurlijk gedeeld. Wij verwachten dat het vanaf dit moment verbeterd wordt.”

Wethouder Jan Lock: ‘Doel van de avonden was voor velen anders dan verwacht’

Inwoners kwamen met heel andere verwachtingen naar de eerste participatieavonden, dan het doel was. Dat noemt wethouder Jan Lock als belangrijkste oorzaak voor de teleurgestelde reacties.

“De insteek was om - gezien de uiteenlopende achtergronden - eerst een gelijk speelveld te realiseren”, licht hij toe. “Daarom hebben we veel informatie gegeven, om zo te helpen om een standpunt bepalen.”

‘Voorstelronde was waardevol onderdeel’
De voorstelronde droeg daar ook aan bij, stelt Mieke Noordegraaf, communicatieadviseur RES Alblasserwaard. “Het was een waardevol onderdeel. Het gaf de aanwezigen ruimte om in te brengen waarvoor zij kwamen.”

Lock: “Maar velen kwamen met de gedachte om uitgebreid hun mening en argumenten in te brengen. Daar was deze avond niet voor. Het was een aftrap, die gelegenheid komt nog. Wat we geleerd hebben: het is goed om vooraf niet alleen te vertellen wat we gaan doen, maar nadrukkelijk ook wat er níet op de agenda staat.”

Hij geeft aan dat de feedback zeker meegenomen gaat worden. “Juist daar waar het schuurt, wordt het interessant en ontstaan waardevolle gesprekken.”

‘Verspil geen energie aan de discussie over de komst van de windturbines’
De wethouder merkte wel dat velen nog de komst van windturbines in de RES Alblasserwaard zelf ter discussie willen stellen. “Daar zijn democratisch bij meerderheid besluiten over genomen. Mijn oproep is: verspil daar geen energie aan, het is verloren tijd.”

Hij vervolgt: “De discussie gaat over waar ze eventueel kunnen komen. Kom daarvoor met argumenten waarom een locatie wel of niet geschikt is. Voor Bleskensgraaf zal dat bijvoorbeeld anders zijn dan voor Hoogblokland.

‘Eerst wordt de media gezocht. Daar vind ik wat van’
Een participatietraject puur voor de bühne? Wethouder Lock werpt het verre van zich.

“Het wordt nu geframed als psychologische oorlogsvoering. Eerst wordt de media gezocht, voordat men bij ons aanklopt. Daar vind ik wat van. Wij voeren geen oorlog, maar willen de dialoog aangaan.”

Vervolg proces

De gemeenten gebruiken de input van de participatieavonden om de online enquête in april mede vorm te geven. De vragenlijst wordt eerst gedeeld met de deelnemers. Onafhankelijke wetenschappers verwerken hun reacties in de definitieve versie.

De uitkomsten van de enquête kunnen de deelnemers gebruiken bij het opstellen van hun advies, tijdens een tweede avond. De adviezen van de werkgroepen en de klankbordgroep gaan naar de raden van Molenlanden en Gorinchem.

Zij besluiten naar verwachting in juli over het vaststellen van definitieve zoeklocaties. Daarna neemt ook de provincie nog een besluit.