Yad Vashem onderscheiding postuum voor Alblasserdams echtpaar en hun zoon

ALBLASSERDAM • Johannes Hermanus en Anna van Wijnen-Van Vooren en hun zoon Dick hebben vrijdag postuum de Yad Vashem onderscheiding in ontvangst genomen. De onderscheiding werd in ontvangst genomen door Jannie van Wijnen (87), dochter van echtpaar Van Wijnen en zus van Dirk.

Zij mocht dat doen vanwege de verdiensten van haar ouders en broer, die in de Tweede Wereldoorlog de negen jaar oude Robert Oscar Kan opnamen in hun gezin. Robert, die vaak Rob werd genoemd, woonde met zijn ouders en zijn zus in Arnhem en realiseerde zich pas dat hij Joods was toen zijn buren gearresteerd werden vanwege hun afkomst.

Na enige tijd werd de fabriek van zijn vader Jacques gesloten en werd hun huis in beslag genomen. De familie Kan ging onderduiken. Zijn vrouw en kinderen gingen naar familieleden in Amsterdam. Marcelle werd ernstig ziek, ze had kanker. De kinderen werden de onderduik in gestuurd. Rob verbleef op verschillende tijdelijke onderduikadressen, maar kwam uiteindelijk terecht bij de familie Van Wijnen in Alblasserdam.

Gevaarlijke treinreis
Zoon Dick, toen ongeveer 22 jaar, nam de taak op zich om Rob Kan naar Alblasserdam te brengen met de trein. Een deel van de reis ging ook per veerboot en fiets. Ze kwamen steeds Duitse soldaten tegen. Gelukkig kwamen zij veilig aan bij het huis van de familie Van Wijnen, naast de school waar vader Johannes directeur was. Johannes en zijn vrouw Anne (geboren in 1885 en 1894) verwelkomden Robert Kan in hun gezin. Hij noemde ze 'oom Jo en tante Anna'. Het echtpaar had vier kinderen, drie zoons en een dochter.

"Mijn ouders hadden hem geïntroduceerd als een evacué uit Nijmegen", herinnert Jannie van Wijnen (89) zich nog. "Er was daar een ongeluk gebeurd, ik dacht met een trein, en hij was een overlevende die geen ouders meer had."

Onderwijs
Omdat Johannes directeur was van basisschool Het Kompas aan het Scheepbouwplein in Alblasserdam, kon hij er eenvoudig voor zorgen dat Robert toch onderwijs kon krijgen. Robert overleefde de Holocaust door de familie van Wijnen en besefte na de oorlog nog meer hoe dankbaar hij hen was. Robert en zijn zus Winnifred verloren hun ouders tijdens de oorlog. Moeder overleed door een ziekte in 1943 en hun vader was gearresteerd op zijn onderduikadres en werd overgebracht naar Bergen Belsen. Daar stierf hij. Winnifred ging ook naar Bergen Belsen maar overleefde het kamp.

Robert is na de oorlog geëmigreerd naar de Verenigde Staten, waar hij arts werd. Hij onderhield nog steeds contact met de familie Van Wijnen, in het bijzonder met Dick. Het was een zware klap voor hem om te horen dat Dick in 2009 overleed.

Godswonder
"Het was enorm knap van mijn ouders en van mijn broer dat ze dit allemaal durfden te doen", blikt Jannie terug. "Ik wist er op dat moment van, maar besefte me toen nog niet goed wat voor een enorm risico we namen. Rob zag eruit als een Jood, maar we deden net of hij bij de familie hoorde. Mijn ouders lieten hem zelfs gewoon buiten spelen. Het was een godswonder dat hij nooit verraden is."

Jannie van Wijnen is blij en trots op de onderscheiding. "Ik was altijd al blij met mijn ouders en mijn broer, maar nu misschien nog wel meer. De dag voor de uitreiking was ik toch wel wat zenuwachtig. En de nacht erna heb ik ook niet goed geslapen."

Yad Vashem
Yad Vashem in Jeruzalem is het instituut ter nagedachtenis van de zes miljoen Joodse slachtoffers van de Sjoa (Holocaust) en van de duizenden bloeiende Joodse gemeenschappen die door de nazi's zijn verwoest in de periode 1939-1945. Het instituut is tevens een centrum van onderzoek naar zowel de oorzaken als de gevolgen van de Jodenvervolging tijdens de Duitse overheersing van grote delen van Europa voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Yad Vashem Instituut is een Israëlische Rijksinstelling, die in 1953 werd opgericht door de Knesset (het Israëlisch Parlement).