Arie Aanen: tegendraads tegen wil en dank

HOORNAAR • Hij is fel voorstander van de weidegang. En kritisch op al die melkveehouders die alleen maar groter en groter willen groeien. Arie Aanen (60). Een man met een missie. "De meeste boeren worden alleen maar groter, ik zou mezelf niet tegendraads noemen, maar wél in dat opzicht."

De koeien van Arie Aanen lopen al buiten sinds maandag 20 maart. Hij is er fier op. Herhaalt meerdere keren: "Als ik mijn koeien niet meer naar buiten kan doen, stop ik met boeren. Zet dat maar boven het verhaal." Voor hem is de weidegang de essentie van het vak. En hij gelooft heilig: koeien in de wei dragen bij aan de maatschappelijke acceptatie van de melkveesector. En dus haar uiteindelijke toekomst. "Mijn vrouw en ik fietsen graag, als ik dan al die lege weilanden zie, dan word ik daar gewoon beroerd van. Die koeien horen gewoon buiten, als we dat loslaten, is dat het begin van de aftakeling van de melkveesector."

Toch is dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Met name de opkomst van de melkrobot maakt het stukken complexer om elke dag de dieren buiten te krijgen. Bij het geautomatiseerd melken bepalen de koeien zelf wanneer ze worden gemolken. Boeren die melken met een robot én de weidegang in stand willen houden, moeten dus eigenlijk in bezit zijn van voldoende land in de directe nabijheid van de stal, zodat hun dieren gedurende de dag vrij heen en weer kunnen lopen tussen robot en de wei. Maar: die heen en weer kuierende koeien beperken ondertussen wel de activiteiten van de boer.

Arie Aanen heeft een melkrobot én het nodige land om zijn weidegang in stand te houden. Maar hij legt uit dat er ook andere redenen zijn voor boeren om van een actieve weidegang uit de weg te gaan. Sowieso is het tijdrovend. De koeien in de stal houden is makkelijker, efficiënter. Bovendien zijn in de stal de omstandigheden constanter. De boer heeft bijvoorbeeld meer invloed op de voeding van zijn dieren. Gevolg: constantere opbrengsten, minder ziekten.

"Maar mijn koeien geven nu gemiddeld 36 liter per dag. Dat is heel goed." Hij kijkt veelbetekenend. Alsof hij wil zeggen: het kan dus wel. "Toch blijft het een lastig spanningsveld. En die twee centen per liter die we nu krijgen als je de koeien buiten doet, dat is bij lange na niet genoeg. Dat zou veel en veel meer moeten zijn." Vorig jaar nog zat Arie in zwaar weer. Hij bekent: "Toen konden we de rekeningen maar moeizaam betalen. Dat had geen drie jaar kunnen duren. Maar, nu zijn de rollen weer omgedraaid."

Schaalvergroting

Aanvankelijk lag het niet helemaal voor de hand dat Arie Aanen boer zou worden, ondanks dat zijn ouders een boerderij hadden. Hij ging naar het gymnasium in Gorinchem. Net als alle vier de Aanen-kinderen overigens. "Dat was wel bijzonder, ik zat in de klas met twaalf dokterskinderen. Wij waren de enige boerenkinderen." Ze waren bijna een attractie. "De rector kwam 's ochtends weleens naar me toe, om te vragen of ik nog gemolken had. Dat was inderdaad weleens zo. Hij vond dat heel bijzonder. Die andere kinderen kwamen met de slaap nog in de ogen de klas binnen, wij hadden er al werk opzitten." Na het gymnasium ging hij naar Wageningen om verder te leren. Maar hij had het er snel gezien. "Daar leerde ik helemaal niets."

Op zijn negentiende nam hij de boerderij van zijn vader over. Hij molk toen honderd koeien. Nu zijn dat er krap 65. Hij grijnst: "De meeste boeren worden alleen maar groter, ik zou mezelf niet tegendraads noemen, maar wel in dat opzicht." Maar, vergis je niet: Arie Aanen is trots op zijn relatief kleine bedrijf. En is stellig: "Als je bedrijf in evenwicht is, heb je altijd recht op bestaan." Op de stal aan de Lage Giessen liggen 280 zonnepanelen die de stal zelfvoorzienend maken. "Daar investeerde ik destijds liever in dan in nieuw quotum."

En hij is ondertussen kritisch op de schaalvergroting die de melkveehouderij in haar ban heeft. "Al die jonge boeren die zijn alleen maar groeigericht bezig. Het moet groter en groter." Arie gelooft niet dat dit de sector op lange termijn veel gaat brengen. Hij is ervan overtuigd dat er juist meer ingezet moet worden op maatschappelijke acceptatie. "Ik las een aantal jaren geleden in een vakblad dat 'wij' als sector veel kunnen leren van de varkenshouderij. Daar schrok ik van. De varkenshouderij? Met die enorme stallen, al die varkens die nooit buiten komen? En dan dat imago? Willen wij dat? Moeten wij daarvan leren?"

Vrijheid

Hij kuiert door zijn stal. De paar koeien die binnen zijn achtergebleven, turen hem wat dromerig aan. Wat maakt het boeren voor hem leuk? Hij peinst wat. Zegt dan: "Als boer ben je heel erg vrij, maar toch gebonden. Voor mij is het eigenlijk altijd weekend." Arie heeft drie kinderen. Ze wonen op steenworp afstand van de boerderij, in de hoeve waar voorheen zijn moeder nog woonde. Zijn kleindochter van tweeënhalf komt vaak langs. Onlangs is Arie opnieuw opa geworden van een tweeling.

"Met mijn kleindochter ga ik vaak op plantensafari, zoals we dat noemen. Het land in met de quad en plantjes verzamelen." Stilletjes hoopt hij dat zijn kinderen later de boerderij overnemen. Gewoon, naast hun huidige banen. "Volgens mij zou dat moeten kunnen. Ze vinden het alle drie wel erg leuk. Maar of ze het ook willen, dat zien we wel."