Landbouwvisie Den Hâneker: ‘We moeten meer met bodem werken’

REGIO • Den Hâneker, vereniging voor natuur- en landschapsbeheer, presenteerde onlangs een visie op de toekomst. Wat Den Hâneker betreft is daarin een belangrijke plaats weggelegd voor kringlooplandbouw.

Den Hâneker verwijst in de visie volop naar wetenschappelijk onderzoek. De komende maanden zal de vereniging de visie met de achterban bespreken en vertalen naar de praktijk.

Natuur en landbouw
Centrale vraag is volgens Roel Wigman: “Hoe kunnen we natuur en landbouw verbinden? Daarvoor moeten we meer met de bodem werken, zodat de aanpak van agrariërs ten goede komt aan de natuur.” Wigman is adviseur Natuur, Landschap & Duurzaamheid en was betrokken bij de totstandkoming van de visie.

‘Schitterend voorbeeld’
“Den Hâneker wil de banden tussen boeren, burgers en natuur versterken”, aldus Wigman. “Wij zullen ons dan ook niet mengen in het stikstofdebat. Uiteraard dragen wij wel oplossingen aan om de band tussen natuur en landbouw te verbeteren. Kringlooplandbouw is hier een schitterend voorbeeld van. Daarbij wordt uitgegaan van de kracht van de natuur, waarbij je zoveel mogelijk gebruik maakt van de potentie die de biodiversiteit heeft.”

Gezonde bodem
Uit onderzoek blijkt dat een gezonde bodem enorm kan bijdragen aan een productieve landbouw. Ook is er op een bedrijf met een gezonde bodem minder kunstmest en krachtvoer nodig. “De natuur gaat de boer letterlijk helpen in de bedrijfsvoering, waarbij we de aarde benutten, maar niet uitputten. Uit onderzoek en ervaringen van kringloopboeren blijkt dat kringlooplandbouw leidt tot minder verliezen, minder input, beter inkomen voor de boer, lagere milieubelasting en meer biodiversiteit.”

Minder kosten
Volgens Wigman is kringlooplandbouw ook in de veenweidegebieden goed toe te passen. “We kunnen zeker de efficiëntie vergroten. Als je minder krachtvoer en kunstmest gebruikt, verlies je nutriënten. Dat kun je compenseren met bijvoorbeeld eiwit uit klaver. In de huidige situatie maken agrariërs minder gebruik van de potentie van de bodem. Als bodem dankzij een gezond bodemleven beter gaat functioneren, groeit gras beter en wordt mest beter omgezet en dus efficiënter gebruikt. Dat leidt tot minder kosten, want kunstmest is duur.”

Organisch materiaal
In de visie pleit Den Hâneker ook voor het toevoegen van meer organisch materiaal aan de bodem. Wigman legt uit: “Een bodem met veel organisch materiaal is in staat om grote hoeveelheden water vast te houden en grote hoeveelheden CO2 vast te leggen. Zo kan de agrarische sector een grotere bijdrage leveren aan een veelvoud van milieuproblemen en wordt het bedrijfsrisico ten gevolge van inkomstenderving door weersextremen extra verkleind. Het is belangrijk dat de boeren beter betaald krijgen als ze deze diensten leveren. We kunnen natuur en boer voorop stellen en mooie verbindingen zoeken. Als samenleving hebben wij hier een verantwoordelijkheid in. Koop lokaal!”

In gesprek
De komende maanden wil Den Hâneker met de leden in gesprek. Daarvoor organiseert de vereniging een informatieavond voor de leden. Mooi is dat subsidies van het Rijk en de Provincie via het Collectief Alblasserwaard Vijfheerenlanden beschikbaar komen om de landbouw in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden te verduurzamen.

Projecten
Den Hâneker zet een aantal onderwerpen uit de visie om in projecten, om leden te stimuleren en te ondersteunen in de omschakeling naar kringlooplandbouw. De projecten zijn: meer organisch materiaal aan de kringloop toevoegen zoals bijvoorbeeld bokashi (gefermenteerd organisch materiaal); bloemrijk grasland realiseren; de input van buitenaf vervangen door input van het eigen bedrijf; de waterhuishouding verbeteren met een ander peilbeheer en ecologisch baggeren; een promotiecampagne voeren die waardering voor de boer en lokaal voedsel bevordert. Bij de uitvoering van de projecten wil Den Hâneker gebruik maken van de expertise en het netwerk van het Collectief Alblasserwaard Vijfheerenlanden.

Samenwerking
Wigman: “We zoeken de samenwerking om met elkaar oplossingen te bedenken en willen helpen door handvaten te bieden. Er zijn al agrariërs mee aan de slag. Ik ken bijvoorbeeld boeren die bokashi gebruiken om de bodem te verbeteren. Hun voorbeelden kunnen inspirerend werken. Het duurt een tijdje voordat je kringloopboer bent; het activeren van de bodem duurt drie tot vijf jaar. Overigens is natuurinclusieve landbouw breder dan kringlooplandbouw. Bij natuurinclusieve bedrijfsvoering hang je bijvoorbeeld ook uilenkasten op en zorg je voor beplanting waar bijen en vlinders van profiteren.”

Meer informatie over de visie van Den Hâneker is te vinden op de website van de vereniging: denhaneker.nl/project-kringlooplandbouw/

Reactie LTO: ‘Kringlooplandbouw niet voor iedereen weggelegd’

Dirk Stuij, bestuurslid bij LTO-Noord en agrariër in Ottoland, maakt zich er ‘weleens een beetje zorgen om dat veel partijen precies weten hoe het met de landbouw moet’. “Den Hâneker gaat nu een beetje op de stoel van de bedrijfsvoering zitten”, zegt hij. “In het algemeen staan boeren heel positief tegenover Den Hâneker, maar ik ben wel benieuwd hoe leden deze visie gaan ontvangen.”

Meer aandacht voor een gezonde bodem vindt Stuij prima. “Als LTO bieden we ook de cursus ‘bodem als basis’ aan. Die omschakeling is in gang gezet en zelf ben ik daar wel enthousiast over. Het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid vraagt overigens om veel inzet en tijd. Het is de vraag of iedereen bereid is om daarin te investeren.”

Spanningsveld
Stuij vindt het goed dat Den Hâneker de boer ‘tools aanreikt’. Maar als het gaat om minder krachtvoer- en kunstmestgebruik zegt hij: “De beesten moeten wel te eten hebben, dat is een spanningsveld.”

Hij denkt dat kringlooplandbouw niet voor iedereen is weggelegd. “Sommige boeren zijn te intensief, dan is die omschakeling te groot. Het is ook nogal een proces tussen de oren, we zijn heel anders groot geworden. De veranderingen zijn niet negatief, maar we moeten niet doorslaan. De bedrijfsvoering in de Alblasserwaard is niet erg intensief, maar dan nog gaat er mest de polder uit en kunstmest in. Kunstmest doe je zelf, omdat je voldoende gras wil hebben, maar je mag niet meer dierlijke mest op je land brengen dan de derogatie toestaat. En als de derogatie opgeheven wordt, is kringlooplandbouw ondoenbaar.”