Politiek Vijfheerenlanden nog verdeeld over winkeltijden

VIJFHEERENLANDEN • Het vrijgeven van de winkeltijden in Vijfheerenlanden wordt een belangrijk discussiepunt voor de komende verkiezingen. Dat leert een rondje langs de lijsttrekkers van de acht deelnemende partijen.

"Maar we moeten het ook niet overdrijven. Er zijn belangrijker zaken", zeggen meerdere politici. Geen enkele partij maakt op voorhand van dit onderwerp een breekpunt. Globaal de helft van de fracties is in principe bereid tegemoet te komen aan het verzoek van de stadsmanagers van Leerdam en de centrummanager van Vianen om het 'besluit winkelopeningstijden' los te laten, zodat ondernemers zelf hun keuzes kunnen maken.

De VVD kiest voor maximale vrijheid van de ondernemer. "Wij zijn niet van de betutteling", benadrukt lijsttrekker Hanneke van der Leun. "Ondernemers kiezen de openingstijden die het beste bij hun passen. Ze gaan daar creatief mee om, daar hoeft de overheid zich niet mee te bemoeien." D66 zit op dezelfde lijn. De partij wil dat het voor ondernemers mogelijk wordt om hun winkel op zondag open te stellen, terwijl ze ook de openingstijden op gewone dagen zelf moeten kunnen invullen. In december diende de partij in Vianen een initiatiefvoorstel in om verruiming van de openingstijden mogelijk te maken. Dit voorstel kreeg geen steun. De coalitie voelde zich gebonden aan afspraken die waren gemaakt met de SGP over de zondagsrust. D66-lijsttrekker Christa Hendriksen: "Dat een overheid de tijden invult waarop ondernemers hun winkel openstellen, is niet meer van deze tijd. Tijdens een proef in Vianen hebben wij gezien dat ondernemers dat prima zelf kunnen. Wie niet wil, maakt gewoon een andere keuze."

Ook nieuwkomer GroenLinks is bereid de tijden vrij te geven. "Wij vinden dat ondernemers dat zelf moet bepalen", zegt lijsttrekker Erik van Doorn. "Het zou raar zijn als de raad daar voor gaat liggen als een duidelijke meerderheid van de ondernemers dat wil. Wij vinden dat inwoners meer ruimte moeten krijgen om hun eigen beslissingen te nemen, ook ondernemers." Voorwaarde voor GroenLinks is wél dat de meerderheid van de middenstanders dat streven steunt. "De kleine ondernemer mag niet de dupe worden van de grote concerns die zo'n openstelling makkelijker kunnen regelen. Anders zou verloren gaan wat we aan voorzieningen hebben opgebouwd. De ondernemers moeten hierover hun stem duidelijk laten horen."

Eigenheid
Het CDA wil over de winkeltijden in gesprek met bewoners, middenstand en ondernemersverenigingen. "Uitgangspunt is om de winkeltijden per kern of dorp op maat te bepalen. We kunnen ons goed voorstellen dat er voor Ameide een andere verordening komt dan in Vianen", zegt lijsttrekker Maria de Jong. "Elke kern heeft zijn eigenheid. Het is heel belangrijk dat ondernemers en de gemeenschap in zo'n kern daar samen uitkomen." Volgens De Jong is in Zederik bijvoorbeeld nooit behoefte geweest aan een zondagsopenstelling. "Ik vind ook dat zondagsrust hartstikke goed is voor de mens. Maar we sluiten als CDA onze ogen niet voor de realiteit." De PvdA heeft over dit onderwerp niets opgenomen in het verkiezingsprogramma. "Maar dat betekent niet dat we het niet belangrijk vinden", zegt lijsttrekker Joop van Montfoort. Ook deze partij wil kijken naar de identiteit van de kernen. "Wij snappen heel goed dat een supermarkt in Schoonrewoerd niet opengaat op zondag. Maar in Vianen is dat anders. Daar zijn twee jaar geleden 5.500 handtekeningen gezet onder een petitie om de supermarkten op zondag open te stellen", aldus Van Montfoort, die overigens wel benadrukt dat werknemers niet gedwongen mogen worden om op zondag te werken.

VHL Lokaal-lijsttrekker Teus Meijdam vraagt zich af hoe groot het draagvlak is voor de koopzondag. "Ik denk dat dat meevalt. Voor veel mensen hoeft het allemaal niet zo nodig, de voorstanders roeren zich het meest. Misschien moeten we een enquête over dit onderwerp houden, waarna het nieuwe college met een voorstel komt." ChristenUnie en SGP hebben de meeste moeite met het vrijgeven van de winkeltijden, vanwege de zondagsrust. "Het heeft inderdaad niet onze voorkeur. Het komt niet ten goede aan de meerderheid van de ondernemers. Straks is een deel van de winkels open en een ander niet. Dat irriteert", zegt ChristenUnie-lijsttrekker Tirtsa Kamstra, die vindt dat de wensen van de middenstanders goed gepeild moeten worden. "Wij hebben de zondagsrust hoog in het vaandel staan. Maar het gaat ons ook om de kleine ondernemer die geen dag overhoudt om te rusten of aan z'n familie te besteden."

De SGP zit op dezelfde lijn. "Ons ideaal is nul koopzondagen. Maar we sluiten onze ogen niet voor de werkelijkheid", zegt lijsttrekker Arie Keppel. "We kiezen hiervoor vanwege onze overtuiging, maar ook door onze zorg voor de ondernemers. Die houden geen sociaal leven over en worden op kosten gejaagd." Keppel roept de middenstanders op tot solidariteit. "Gun iedereen een collectieve rustdag en zet je in voor een sterk winkelbestand", aldus Keppel, die de winkeltijdenregeling niet bij voorbaat een breekpunt noemt. "Het is voor ons een belangrijk onderwerp, maar we willen niet op de onderhandelingen vooruit lopen."

Analyse 
De openingstijden van winkels zijn per gemeente anders geregeld. In de Winkeltijdenwet staat wanneer winkels open mogen en of de gemeente meedoet met de koopzondag. In principe mag een winkel open zijn op alle doordeweekse dagen - inclusief zaterdag - van 's morgens 06:00 uur tot 's avonds 22:00 uur. Sinds juli 2013 mogen gemeenten zelf bepalen op welke zon- en feestdagen winkels open mogen zijn.

Het is de vraag of er na de verkiezingen op woensdag 21 november voldoende draagvlak bestaat om de winkeltijden helemaal los te laten. Als je de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 - waarbij GroenLinks niet meedeed en D66 alleen actief was in Vianen - zou geprojecteerd op de samenstelling van de nieuwe raad met 31 zetels in de Vijfheerenlanden, blijkt dat de partijen die de winkeltijden niet (volledig) willen loslaten - SGP, CDA en ChristenUnie - een factor van belang kunnen zijn. Een klein rekensommetje leert dat ze potentieel circa veertien van de 31 raadszetels op kunnen snoepen. De partijen die de zondagsopening volledig vrij willen laten - VVD, D66 en in mindere mate PvdA en GroenLinks - scoren pakweg tien zetels. Essentieel wordt dan de opstelling van VHL Lokaal - dé lokale partij - die op grond van de uitslag van 2014 in de nieuwe raad op zeven zetels uit zou komen.

Overigens: diverse lijsttrekkers - met name de tegenstanders van algehele vrijstelling - zijn wel degelijk bereid om doordeweekse verzoeken van de ondernemers te honoreren. "Er zijn genoeg manieren waarop we de middenstanders terwille kunnen zijn", zegt Tirtsa Kamstra (ChristenUnie). "Verzoeken zijn altijd bespreekbaar. Geen probleem. Ook kunnen we per gemeente maatwerk leveren", belooft Teus Meijdam (VHL Lokaal).

De politici betreuren het ook dat deze kwestie zoveel aandacht krijgt, alsof dit hét belangrijkste item wordt voor de verkiezingen. "Het wordt door anderen hoog op de agenda gezet. Het moet en zal er komen, maar wij hebben andere prioriteiten", zeggen onder meer Meijdam, Kamstra en Keppel. Meijdam: "De bereikbaarheid van de gemeente en het wijk- en kernenbeleid komen bij ons op de eerste plaats." Kamstra: "Er spelen zaken die voor ons belangrijker zijn, zoals zorg en duurzaamheid." En GroenLinks-voorman Erik van Doorn: "Het gaat ons er vooral om dat Vijfheerenlanden een gemeente wordt waar iedereen zich thuis voelt. Dat is nu belangrijker dan wat dan ook."