Ontdek het Funerair erfgoed in Tiel

TIEL • Zondag 10 juli van 12.00 tot 17.00 uur staat funerair erfgoed in Tiel centraal. Het is dan ‘Open Huis’ op en in op loopafstand van elkaar gelegen Rijksmonumenten: de algemene begraafplaats Ter Navolging (1786), de Joodse begraafplaats (1827), de Rooms-Katholieke begraafplaats (1836), de 15e-eeuwse Sint Maartenskerk. 

Op deze locaties is nadere informatie beschikbaar en staan gidsen klaar om bezoekers rond te leiden. Ook de Groote Sociëteit waarin het Flipje en Streekmuseum gevestigd is participeert.

Van bramenparadijs op grafruïnes tot historische begraafplaatsen

De aanleiding tot deze Open Monumentendag Special is het recent gereed komen van het herstel van honderden grafmonumenten op Ter Navolging en de Joodse begraafplaats: deze verkeerden enkele decennia geleden nog in desolate staat. Daarin kwam verandering dankzij een uniek samenwerkingsverband tussen een aantal betrokken en deskundige vrijwilligers en de professionals van ‘Aanpak Bouw & Riool’, ’Van Luijn Natuursteen en ‘De Steen’. Op de Rooms-Katholieke begraafplaats waren kort voor Covid-19 toesloeg hek en kapel weer in goede staat werden gebracht. Kortom: tijd dit ‘funerair archief’ te ontsluiten!

Themawandelingen

Om 13.00 uur start vanaf de Joodse begraafplaats de themawandeling ‘Begraaf- en grafculturen’, via de RK-begraafplaats eindigend op Ter Navolging. Om 15 uur start vanaf de Maartenskerk de themawandeling ‘Stolpersteine’ - ‘Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is’ met als eindpunt de Joodse begraafplaats.

Flipje en Streekmusem

Het Flipje en Streekmuseum toont, naast een aantal objecten uit Romeinse graven uit de omgeving van Tiel, religieus erfgoed. De expositie ‘Alles Kwijt’ in de dependance aan de Santwijcksepoort 7 geeft een beeld van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog van Tiel, dat na de Slag om Arnhem frontstad werd, én de wederopbouw van de oude Hanzestad.

Ter Navolging

Op Ter Navolging toont het ‘Voor en Na herstel’ de metamorfose die veel grafmonumenten hebben ondergaan. Een ‘Beeldverhaal’ laat zien hoe twee 16e-eeuwse zerken op een grote 19e-eeuwse grafkelder na een grondige aanpak van de teloorgang werden gered. Verder zijn graftrommels te zien en wordt op verschillende plekken ‘Het verhaal achter het graf’ verteld. En: weet u wat ‘een rijke stinkerd’ met een begraafplaats te maken heeft?

Het Bet Olam

Op de Joodse begraafplaats is de informatievoorziening geheel herzien en opgesplitst in een aantal thema’s: Jodendom, Joods begraven, Joods Tiel van Toen en Tiel en de Sjoa (Holocaust). Inclusief het verhaal achter een Yad Vashem onderscheiding. En: weet u hoe de Joodse jaartelling op de grafmonumenten vertaald kan worden naar die van ons?

Rooms-Katholieke begraafplaats

Deze is net als beide andere begraafplaatsen ‘actief’: er wordt nog steeds begraven. Ondanks dat er veel geruimd is, is de oorspronkelijke sfeer goed bewaard gebleven. Er is een aantal markante (familie)graven, waarvan meerdere van rijk geornamenteerd marmeren en opvallend zijn de veertien graven van de door de bezetter uit het al bevrijde Wamel willekeurig gekozen burgers die op 20 september 1944, als represaillemaatregel, door de Duitsers werden gefusilleerd.

De Maartenskerk

Deze oudste van de vier monumenten is ook het jongst: hij werd na de oorlog weer opgebouwd nadat deze tijdens de winter 1944/45 zwaar werd beschadigd toen Tiel frontstad was. In de kerk 16e-eeuwse panelen, een marmeren epitaaf (1709), 18e-eeuwse gesneden rouwborden en zerken uit de 15e, 16e en 17e eeuw. Samen met de gids gaat men op zoek naar het melaatsenluikje en de kraagsteen met de bebrilde man.

Op de website van de stichting Ter Navolging Tiel, die de dag samen met Nederland Monumentenland en enkele andere partners organiseert, is meer informatie te vinden. Zoals de route van de fietstocht langs historische begraafplaatsen in Tiel en omgeving en de grafregisters van Ter Navolging en de Joodse begraafplaats. Meer informatie: info@ternavolgingtiel.nl & www.ternavolgingtiel.nl