Vrijwilligers Rapportage SMH 40-45 KWIE

Helft musea werkt met vrijwilligers uit financiële noodzaak. Resultaten van een onderzoek naar vrijwilligerswerk binnen veertien WO2-musea en herinneringscentra

Er werken ruim 1400 vrijwilligers bij de veertien leden van de Stichting Musea en Herinneringscentra ‘40-’45 (SMH). Dat is gemiddeld 100 per organisatie, waarbij het overgrote deel (veel) langer dan 4 jaar actief is en met name taken oppakt rondom educatie, publieksfuncties en beheer & behoud. SMH heeft voor het eerste een onderzoek gedaan naar cijfers rondom vrijwilligerswerk in de sector en bestempelt de situatie als urgent: Meer dan de helft van de musea werkt met vrijwilligers uit financiële noodzaak en zou zonder hun inzet niet kunnen blijven draaien.
Veertien SMH-instellingen hebben van januari 2018 tot januari 2020 samengewerkt binnen het programma ‘KwaliteitsImpuls Educatie’. Het doel van dit programma was het versterken van de educatieve kwaliteit rondom het onderwerp Tweede Wereldoorlog. Binnen dit programma is voor het eerst een onderzoek naar vrijwilligerswerk gedaan. De uitkomsten van deze meting zijn op 16 januari gepresenteerd tijdens de slotbijeenkomst van het samenwerkingsprogramma in het Indisch Herinneringscentrum in Den Haag.

Key facts & figures
Van de ruim 1400 vrijwilligers is bijna de helft ouder dan 60 jaar. Wanneer mensen eenmaal betrokken raken bij een museum of herinneringscentrum, blijven ze vaak voor meerdere jaren (4-8 jaar) actief. Een derde van de vrijwilligers werkt zelfs langer dan 8 jaar voor een organisatie. De vrijwilligers pakken werkzaamheden op die anders blijven liggen, maar ook cruciaal zijn voor het draaiende houden van een museum of herinneringscentrum, zoals publieksfuncties als receptiewerkzaamheden, maar ook administratie & financiën, beheer & behoud of het ontwikkelen van educatief materiaal.
Slechts een kwart van de SMH-instellingen kan de vrijwilligers belonen met een financiële vergoeding. Daar staat tegenover dat de meeste instellingen wel werken met een reiskostenvergoeding, gezamenlijke personeelsfeesten en -uitjes en een goede opvang en inwerking. Zie voor een verkorte weergave van de cijfers de het rapport op de website; SMH-KWIE-Werken-met-vrijwilligers-Rapportage Key Facts and figures. https://smh40-45.nl/leren-van-wo2/

Knelpunten
Hoewel de musea en herinneringscentra zeer blij zijn met het aantal vrijwilligers en de inzet die zij leveren, brengt het noodzakelijk werken met vrijwilligers ook een aantal knelpunten met zich mee. Het begeleiden van vrijwilligers, denk aan inwerken, onderlinge discussies in de vrijwilligersgroep, beantwoorden van vragen, kost tijd van de vaste krachten die al zeer druk zijn. Het gebrek aan tijd voor begeleiding heeft ook invloed op de kwaliteit/professionaliteit van de vrijwilliger, zoals didactische vaardigheden of representatie. En omdat de vrijwilligers een relatief hoge leeftijd hebben, lopen de instellingen ook tegen opspelende (fysieke) beperkingen aan.
De vrijwilligers zijn onmisbaar in het reilen en zeilen van de musea en dat betekent dat er structureel meer tijd, aandacht en geld nodig is voor professionalisering.

Gratis Handboek Werken met Vrijwilligers
Op basis van dit eerste onderzoek is een start gemaakt met het professionaliseren van de vrijwilligers als hun coördinatoren; waaronder kennisuitwisseling tussen de instellingen en het produceren van een Handboek en een ABC ‘Werken met Vrijwilligers’, dat ingaat op praktische tips & trucs, concrete voorbeelden en ervaringen van organisaties, en de juridische, financiële en HRM kaders die gepaard gaan met het inzetten van vrijwilligers. Deze zijn ook te vinden op de website.

De veertien SMH-instellingen stellen het Handboek Werken met Vrijwilligers gratis ter beschikking voor alle instellingen binnen en buiten de WO2-sector die vrijwilligers inzetten, in het kader van 75 jaar Vrijheid en het bevorderen van leren van WO2. Alle producten zijn vanaf vandaag gratis te downloaden via https://smh40-45.nl/leren-van-wo2/

SMH40-45
SMH is een samenwerkingsverband van 14 grote musea en herinneringscentra in Nederland. De Stichting richt zich op het versterken van musea en herinneringscentra die zich focussen op de periode 1940-1945. Dit doet zij middel kennisdeling, het opzetten van gezamenlijke projecten en het uitvoeren van gezamenlijke activiteiten en initiatieven.