Leerdammer Martin Romijn heeft een bijzondere hobby

LEERDAM • Martin Romijn is één van de weinigen in Nederland die tabakspijpen maakt. Dat doet hij als hobby naast zijn werk als steenhouwer.

"Tot mijn twintigste rookte ik sigaretten. Toen zag ik iemand pijp roken. Dat is toch een ander verhaal, het ziet er anders uit, ruikt anders. Ik raakte met hem aan de praat en hij gaf me het adres van een goede pijpenwinkel in Gouda", zo steekt Martin Romijn (50) van wal over zijn bijzondere hobby.

Passen
Hij reisde af naar Gouda, bekeek pijpen in soorten en maten en koos er één die hij mooi vond. "Maar toen ik zei dat ik die wilde kopen, zei de eigenaar van de zaak: 'Dat gaat zomaar niet. Een pijp moet je passen.'"

Ritueel
Het begon Martin duidelijk te worden: pijp roken is een wereld op zich. "Een sigaret opsteken is een handeling, je rookt meestal vooral voor de nicotine en niet zozeer omdat het lekker is. Dat is met een pijp heel anders. Het blijft natuurlijk roken, dus het is niet gezond, maar je rookt in elk geval niet over je longen. Het gaat veel meer om het proeven en genieten. Er zijn honderden soorten tabak, het is een genot om al die smaken uit te proberen. Pijp roken is een relaxmoment, een ritueel. Ik doe het ook niet dagelijks zoals toen ik nog sigaretten rookte, maar vooral als ik lekker in mijn schuurtje bezig ben."

Stampers
Behalve een pijproker en -verzamelaar is Martin namelijk sinds een paar jaar ook pijpenmaker. "Ik ben steenhouwer van beroep, dus begon ik met het maken van stenen stampers om de tabak aan te drukken. Daar kreeg ik heel leuke reacties op", vertelt de Leerdammer. Dat moedigde hem aan om ook asbakken en pijpstandaards te gaan maken. Daarin kan hij zijn creativiteit goed kwijt. Zo maakte hij een marmeren plateau waarin hij magneetjes verwerkte. Bijbehorende metalen bolletjes die je onzichtbaar in de kop van de pijp stopt, zorgen dat die blijft 'plakken' en rechtop in de standaard staat, een magisch effect.

Vrienden
Het pijp roken en het maken van accessoires bracht Martin met veel verschillende mensen in contact. "Pijp roken is best wel weer in opkomst. Er is een forum voor Nederlandse en Belgische liefhebbers, daar zijn inmiddels al negenhonderd mensen lid van. Hun achtergrond varieert van stratenmakers tot advocaten, het levert vaak heel leuke gesprekken op. Ik heb er diverse vrienden aan overgehouden."

Amerika
Toen Martin zijn hobbymatige producten op een website zette, kwamen er vooral uit Amerika enthousiaste reacties; daar is de waardering voor handgemaakte producten groot. Zo breidde hij zijn bezigheid voorzichtig uit naar het maken van de pijpen zelf.

De rest weghalen
Daarmee stapte hij over van steen naar hout. "Hout is zachter dan steen. Maar verder zijn er vooral veel overeenkomsten. In beide gevallen geldt dat wat je weghaalt, ook echt weg is." Hij lacht: "Het voordeel is dat het eindresultaat al verborgen zit in je stuk steen of hout. 'Het beeld zit er al in, je hoeft alleen de rest weg te halen', zo zei een beroemde Italiaanse beeldhouwer ooit."

Verrassing
Welke pijp er verborgen zit in een stukje hout is ook voor Martin steeds een verrassing. "Zoals bijna alle pijpenmakers gebruik ik bruyère-hout; veel andere soorten zijn te zacht, die stook je langzaamaan op tijdens het roken. Bruyère is een mediterrane heideplant met een dikke wortelknol. Die knol wordt gebruikt voor de pijpen. Je moet een beetje geluk hebben dat je een goed stuk te pakken hebt. Ik heb er meestal een aantal liggen en die bekijk ik dan op mijn gemak als ik aan een nieuwe pijp wil beginnen, net zolang tot er eentje is waar ik iets in zie."

Samenwerking
"Tijdens het bewerken verandert mijn idee vaak nog, bijvoorbeeld omdat de nerven binnenin toch anders blijken te lopen dan ik dacht. Het is een soort samenwerking tussen mij en het stukje hout. Op een vrije dag of avond sluit ik me op in mijn schuurtje, zet een muziekje aan, rook een pijp. Dan bestaat de rest van de wereld niet meer voor mij, heerlijk is dat. Die pijp die ik aan het roken was, vergeet ik trouwens ook vaak als ik zo geconcentreerd bezig ben."

Draaibank
Van zijn ouders kreeg Romijn drie jaar geleden een draaibank. "Die is eigenlijk onmisbaar, maar het is best een grote aanschaf. Dus dat was een supercadeau." Er kwamen een lintzaag, bandschuurmachine, schuurschijf, polijstmachine en stofafzuiger bij.

Niet voor gejaagde mensen
Maar een heel groot deel blijft handwerk. Eén pijp is ongeveer twintig uur werk, een geduldklusje dus. Dat past volgens Martin wel bij het pijp roken op zich. "Dat moet je ook niet te snel doen, want dan wordt de tabak nat. Je moet echt leren om de verschillende lagen te proeven. Het is geen hobby voor gejaagde mensen."

Stempel
"Naast het bewerken van het hout heb je het mondstuk, dat maak ik ook zelf van acryl", vervolgt hij. "De onderdelen moeten precies op elkaar passen, anders valt de pijp uit elkaar. En het rookkanaal moet mooi midden in de ketel - het deel waar je de tabak in stopt - uitkomen." De allerlaatste handeling is het branden van zijn stempel. "De zoektocht naar een logo was niet makkelijk, totdat ik via Instagram een berichtje kreeg van iemand op Bali. Eerst vertrouwde ik het niet, maar hij had mijn pijpen gezien en wilde me graag helpen." Het logo is gebaseerd op een ammoniet, een schelpvormig fossiel, en verwijst daarmee naar zijn achtergrond als steenhouwer.

Niet op bestelling
Vervolgens vinden de pijpen hun weg naar liefhebbers in binnen- en buitenland. "Soms vragen mensen of ik een pijp wil maken op bestelling, maar dat doe ik niet. Dat gaat me te veel op werken lijken. Ik wil de vrijheid hebben om de ene keer een heel traditioneel model te maken en de volgende keer een beetje te freestylen."

Schoenen
Zelf heeft hij zo'n zeventig pijpen verzameld. "Sommige mensen vragen wat ik daar toch mee moet. Het is misschien vergelijkbaar met schoenen voor een vrouw. In elk geval is het een verzameling van gebruiksvoorwerpen. Om de zoveel tijd zoek ik een ander exemplaar uit om te roken. Een goede pijp gaat een leven lang mee, als je hem steeds netjes schoon maakt en de koollaag regelmatig wegschraapt. Ik vind het wel een mooi idee dat de pijpen die ik maak straks misschien wel worden overgedragen op een volgende generatie."

www.romijnpipes.nl