'Als ik de IJssel zie, ben ik weer thuis'

OUDERKERK A/D IJSSEL • Piet Mourik schreef een boek over de Hollandsche IJssel. De Ouderkerker neemt zijn lezers daarin mee op een denkbeeldige 'historische' vaartocht, langs molens, steenplaatsen en scheepswerven.

De Hollandsche IJssel. Al van jongs af aan speelt de rivier een belangrijke rol in het leven van Piet Mourik (67). Zo liep hij als kind bijna dagelijks over de IJsseldijk naar school. "Dat heeft wel iets gedaan met me", zegt hij. Later, toen Mourik bij de Koninklijke Luchtmacht in Den Haag werkte, stak hij twee keer per dag via de Algerabrug de rivier over. "Als ik dan 's avonds de IJssel zag, was ik weer thuis. Dat gevoel heb ik nog altijd."

Jarenlang verzamelde Mourik ook oude ansichtkaarten, van zijn woonplaats Ouderkerk en andere plaatsen langs de IJssel. De verzameling groeide uit tot een indrukwekkende collectie. 'Daar moet je iets mee', riep een kennis toen die bij Mourik thuis grote stapels kaarten en oude foto's op tafel zag liggen. "Hij adviseerde om een boek te schrijven, maar ik zag dat niet zo zitten."

Uit de hand
Dat veranderde toen hij drie jaar geleden een stukje schreef voor de nieuwsbrief van de historische vereniging Ouderkerck op d'IJssel. Daarin schetste hij een beeld hoe zijn woonplaats er pakweg honderd jaar geleden vanaf het water van de Hollandsche IJssel uitzag. "Dat liep een beetje uit de hand. Na de eerste vier pagina's bleef ik maar schrijven." Het resultaat presenteerde hij dinsdag in het Streekmuseum Krimpenerwaard: een 330 pagina's tellend boek met als titel 'Historische vaartocht over de Hollandsche IJssel'. Het boek bevat een uitgebreide beschrijving van de oevers aan beide zijden van de Hollandsche IJssel.

De denkbeeldige vaartocht begint in IJsselmonde, bij Het Zalmhuis. Een plek waar in het verleden honderdduizenden zalmen werden verhandeld. Mourik staat aan het roer en beschrijft onderweg met veel oog voor detail wat -ie allemaal ziet. Dat begint al op de Nieuwe Maas waarop 'houthavens' drijven met soms wel honderden boomstammen. "Die gebruikten ze als heipalen voor de nieuwbouw in Rotterdam."

Steenfabriek
Na bij Krimpen het veer van Van de Ruit te zijn gepasseerd, verschijnen aan zowel de Krimpense als Capelse kant scheepswerven met bekende namen als Van der Giessen, Van Duijvendijk en Hoogendijk. Even verderop bij Ouderkerk aan den IJssel staat molen 'Hoop en Liefde'. Ook komt steenfabriek De Molenplaats voorbij. Mourik: "Langs de IJssel zag je veel van dit soort steenplaatsen waar soms hele families - dus ook kinderen - bezig waren met het maken van de bekende IJsselsteentjes."

Tot aan Waaiersluis bij Gouda staat de Hollandsche IJssel bekend als een 'levende rivier' waar de invloed van eb en vloed goed merkbaar én zichtbaar is. Na de sluis begint het 'dode' stuk: de gekanaliseerde Hollandsche IJssel, "maar aan deze kant van de IJssel bruist het evengoed van het leven", weet Mourik. Hij komt met leuke weetjes. Bijvoorbeeld over de Haastrechtsebrug, die de Krimpenerwaard met Gouda verbindt. "Die brug lag ooit in Haastrecht en hebben ze naar Gouda verhuisd. Geen idee waarom, maar dat verklaart wel waarom de brug die naam draagt."

Scheepsjagen
In Haastrecht lees je meer over het Jaagpad. Mourik: "De rivier is daar recht en smal. Je kon daar met je schip moeilijk laveren. Als er geen wind was, werden de schepen vanaf de kant getrokken door de schipper of een paard. Dat heette scheepsjagen." Net voorbij IJsselstein (bij Lopikerkapel) eindigt de IJssel als een kleine wetering.

Mourik haalde zijn informatie uit zo'n 140 boeken en naslagwerken. Het verhaal vulde hij aan met zo'n 600 (!) foto's, ansichtkaarten, topografische kaarten en andere prenten. "Het was een monnikenwerk, maar tegelijkertijd ontzettend leuk om te doen. Ik ben trots op het eindresultaat. En dan te bedenken dat ik nooit van plan was om een boek te schrijven!"

Het boek 'Historische vaartocht over de Hollandsche IJssel' wordt verspreid via alle boekwinkels in de plaatsen langs de rivier en is ook verkrijgbaar bij de historische verenigingen en de musea. De kosten bedragen 28,50 euro. Tot 31 december is het boek voor 24,95 euro te koop bij Piet Mourik. Zijn telefoonnummer is: 0180-682642.