'Eendenkooien verdienen onze bescherming'

KRIMPENERWAARD • Stichting Het Zuid-Hollands Landschap gaat nog dit jaar de zes eendenkooien die ze beheert opknappen. Die kampen met achterstallig onderhoud.

Een eendenkooi die niet in functie is, loopt een groot risico op verval. Regulier (wekelijks) onderhoud is noodzakelijk. "Het is heel arbeidsintensief", weet Hans Zantinge uit ervaring. Hij is al 35 jaar kooiker van eendenkooi Bakkerswaal in Lekkerkerk en kent de overige eendenkooien in Zuid-Holland goed.

Dankzij de inzet van vrijwilligers van het Zuid-Hollands Landschap verkeren die nog in een redelijke staat, "maar geld om iets extra's te doen is er niet. Zo willen we nieuwe damwanden plaatsen, rietgorzen vernieuwen en de monumentale kooikershuisjes opknappen. Maar ook de bereikbaarheid willen we verbeteren. Zo ligt er geen pad naar de eendenkooi in Berkenwoude. Die is in natte periodes moeilijk bereikbaar. Dat maakt het lastig om 'm te onderhouden."

Vangpijp
Een eendenkooi is iets uit vroeger tijden. Het is een afgeschermd stuk water, met daarin een soort fuik - een 'vangpijp' - waarin de eenden konden worden gedreven om ze te vangen voor consumptie. Zantinge: "Tegenwoordig zetten mensen vooral kip op tafel, maar in voorgaande eeuwen was het heel normaal om wilde eend te eten."

Tegenwoordig worden er in eendenkooien alleen eenden gevangen voor wetenschappelijke doeleinden. Om ze te ringen, maar ook voor onderzoek naar onder andere de verspreiding van kiemplantjes en het virus dat vogelgriep veroorzaakt. Voor de natuur zijn de eendenkooien van onschatbare waarde. "Het zijn belangrijke rust-, broed- en foerageergebieden voor tal van eendensoorten die het zonder kooien een stuk moeilijker zouden hebben in de provincie Zuid-Holland", aldus Zantinge. "Daarom is het zo belangrijk om ze te behouden." Op de plas van zijn 'eigen' eendenkooi Bakkerswaal ziet hij regelmatig duizenden eenden. "Die komen hier omdat ze weten dat hier nooit mensen komen."

Cultureel erfgoed
Er is volgens de Lekkerkerkse kooiker nog een reden om zuinig te zijn op de eendenkooien. "Het is een stukje cultureel erfgoed. Al 90 procent van de eendenkooien is verdwenen. Je moet die paar kooien die er nog zijn daarom goed beschermen en in bedrijf houden. Ik vergelijk het altijd maar met onze molens. Die willen we ook graag behouden, maar dan moet je ze wel laten draaien. Anders gaan ze verloren."

Eendenkooi Kooilust in Berkenwoude was in 1936 de allereerste aankoop van Het Zuid-Hollands Landschap. In de loop der jaren kwamen er nog vijf andere eendenkooien bij. Bij het onderhoud krijgt de stichting hulp van vrijwilligers die soms bijna dagelijks de handen uit de mouwen steken. Het gaat volgens Zantinge veelal om actieve vutters. Jonge mensen zitten er niet tussen. "Ik geef mijn kennis nu door aan mensen die soms ouder zijn dan ik zelf ben. Het zou goed zijn als er ook wat jonge mensen bijkomen." 

Wie het project van het Zuid-Hollands Landschap wil steunen, kan via onderstaande website een donatie doen.

www.zhl.nl/eendenkooien