Boek over oorlogsslachtoffers uit Krimpenerwaard

REGIO • Hans Korevaar deed onderzoek naar de ruim honderd Krimpenerwaarders die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven kwamen. Het resultaat is het tachtig pagina’s dikke boek ‘Zij worden niet vergeten’.

Boeken lezen, archieven doorspitten en het internet afstruinen voor informatie. Hans Korevaar deed de afgelopen twee jaar niets anders. “Het was een monnikenwerk”, lacht de 74-jarige amateur-historicus, “maar het resultaat mag er zijn. Ik ben er best trots op.”

Een gebeurtenis uit zijn eigen jeugd vormde voor Korevaar aanleiding om een boek te schrijven over alle oorlogsslachtoffers uit de Krimpenerwaard. Als ventje van vijf zag hij hoe er, net na de bevrijding, een colonne van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) met een lijkwagen door de straten van Schoonhoven trok. “Overal hingen de vlaggen halfstok en er liepen veel mensen mee. Ik ben gaan kijken, vooral omdat m’n vader bij de BS zat.”

Saluutschoten

De colonne eindigde bij de begraafplaats aan de Wal waar de overledene met militair ceremonieel ter aarde werd besteld. Zo klonken er saluutschoten boven het graf. “Daar ben ik zo van geschrokken, dat ik - compleet in paniek - naar huis ben gerend. Iets dat me altijd is bijgebleven.”

Jarenlang spookte de vraag in zijn hoofd wie er nou die dag was begraven. Thuis kreeg hij geen antwoord op die vraag. “Over de oorlog werd veelal gezwegen”,  “Jaren later ontdekte Korevaar dat het de verzetsheld Heinz Wilhelm Lettink was die op die 19e juli werd (her)begraven. Schoonhovenaar Lettink was in Veenendaal tijdens een vuurgevecht met Hollandse SS’ers gesneuveld.

Korevaar’s plan was aanvankelijk om over de herinnering uit zijn jeugd een artikel te schrijven voor de HEK, het historische tijdschrift voor de Krimpenerwaard. Het liep anders. “Ik wilde mijn verhaal niet beperken tot alleen Lettink en ben daarom op zoek gegaan naar andere interessante verhalen van gevallenen uit de Krimpenerwaard.” Korevaar, die tegenwoordig in het Limburgse Geleen woont, vroeg Leen Ouweneel en Annefieke Pagnillo uit Schoonhoven om hem te helpen.

Lijst

De drie ontdekten dat ruim honderd oorlogsslachtoffers een link hebben met de Krimpenerwaard. Ze waren er ofwel geboren of woonde er tijdens het uitbreken van de oorlog. De lijst met namen van alle gevallenen staat achterin het boek. “Het gaat om soldaten, verzetslieden, Joodse én gewone burgers”, verklaart Korevaar. “Wat me heeft verbaasd is hoeveel facetten van de oorlog je terugziet in al die verhalen.”

Zo staat een gebeurtenis in Stolwijk bij veel ouderen in het geheugen gegrift. In de nacht van 29 op 30 april 1941 valt er een vliegtuigbom op de boerderij van de familie Molenaar aan de Beijerscheweg. Zes van de tien kinderen van het gezin komen om het leven. Waarschijnlijk is de bom afgegooid door een vliegtuig van de geallieerden. Iets dat volgens Korevaar echter nooit met zekerheid is vastgesteld. “Het zou kunnen dat ze een luchtafweergeschut wilden raken dat op een weiland langs de Beijersche Bocht stond opgesteld.”

Een ander bekend verhaal is dat van oud-burgemeester Cornelis Gerardus Roos van Lekkerkerk. Roos wordt tijdens een razzia opgepakt omdat hij anti-Duits zou zijn en als een gevaar wordt gezien. Hij belandt in verschillende kampen en sterft uiteindelijk in concentratiekamp Bergen Belsen. 

Minder bekend is het verhaal van de in Schoonhoven geboren predikant Jan Kars. Kars verleent vanuit zijn pastorie in Capelle aan den IJssel hulp aan Joden en onderduikers. Een moedig man, noemt Korevaar hem. “Toen de Duitsers zijn kerk doorzochten, speelde hij het Wilhelmus op het orgel. En onder de preekstoel lagen wapens verborgen.” In 1942 pakken de bezetters de dominee op. Niet veel later executeren ze hem op de Leusderheide. Hij zingt op dat moment het Wilhelmus.”

Scheepswerf

Ook met Aart van der Giessen uit Krimpen aan den IJssel loopt het niet goed af. De zoon van Cornelis van der Giessen, directeur van de gelijknamige scheepswerf, zit bij de Koninklijke Marine als de oorlog uitbreekt. Hij keert na de capitulatie terug op de werf van zijn vader, maar wijkt in 1942 uit naar Engeland en sluit zich aan bij de geallieerde strijdkrachten. Van der Giessen krijgt bij de informatiedienst Special Operations Executive een opleiding om geheime opdrachten uit te voeren.

Op 1 oktober 1942 landt -ie met een parachute in Overijssel. Hij moet landingsterreinen in Noord-Holland zoeken voor grootscheepse parachutistenaanvallen. De Duitsers pakken hem vrijwel direct op en Van der Giessen belandt in de gevangenis in het Brabantse Haaren. Samen met een ander weet hij te ontsnappen. Na enkele maanden wordt duo opnieuw gearresteerd en gevangen gezet in Haaren. De Duitsers schieten de twee, die met handboeien aan elkaar zijn getekend, dood.

Jaren later blijkt dat Van der Giessen mogelijk onderdeel is geweest van een misleidingsoperatie van de Engelsen, ook wel bekend als het ‘Englandspiel’. Dit om de Duitsers weg te houden van Normandië, waar op 6 juni 1944 Operatie Overlord (‘D-Day’) begint. 

Korevaar denkt dat zijn boek veel los zal maken, met name bij de oudere generatie inwoners. Of -ie nog verhalen mist? “Dat zal vast wel. Als dat zo is, vraag ik mensen om contact met mij op te nemen.” Hij is op vrijdag 24 april in Schoonhoven aanwezig bij de opening van een tentoonstelling in de Hoge Vierschaar in Schoonhoven. Daar zijn van 25 april tot en met 9 mei gebruiksvoorwerpen te zien uit de Tweede Wereldoorlog.

Het boekje is vanaf eind april voor 10 euro te koop bij de bibliotheken in de Krimpenerwaard en in het Streekmuseum Krimpenerwaard. Het boekwerk is ook per post te bestellen door een e-mail te sturen naar: hans.korevaar@planet.nl.

Floris Bakker