Alje Bosma heeft een missie: ‘humaniseer de zorg’

SCHOONHOVEN • Alje Bosma presenteerde zaterdag zijn boek ‘Waslijn’ in de Oude Apotheek te Schoonhoven. Hij hoopt er een dialoog mee op gang te brengen over hoe het beter kan in de geestelijke gezondheidszorg.

‘Een put van ellende’, noemt hij de periode waarin hij in drie uur tijd ‘alle verbinding met zichzelf en zijn omgeving kwijtraakte’. “Ik dook in een zwart/grijs gat. In het totale niks.”

Depressie
De diagnose: een ernstige depressie met psychotische kenmerken. “Het was verbijsterend, zowel mentaal als fysiek. Ik was in één klap een wrak. Van iemand die leiding geeft, werd ik lijdend voorwerp. Ik kon niets meer.”

Vijf jaar na dato heeft hij nog vlijmscherpe herinneringen aan die periode. “Ik kon destijds wel registeren, maar was niet in staat om te reageren. Ik was mentaal melaats en fysiek letterlijk kromgetrokken. Ik heb acht maanden in een instelling gezeten, waarvan ik drie maanden elektroshocks kreeg. Ik ben letterlijk gereset.”

Geweld
Volgens de inwoner van Schoonhoven is er geen eenduidige verklaring waarom hij in 2016 op alle vlakken keihard teruggeworpen werd, al sluit hij niet uit dat één en ander te maken had met traumatische ervaringen in het verleden. Tijdens zijn diensttijd in Libanon bijvoorbeeld, maar vooral vanwege een geweldsmisdrijf waarbij hij zijn rechteroog verloor.

“Dat laatste was een typisch geval van op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats zijn. Het was geen aanval op mij persoonlijk -de daders kenden mij helemaal niet-, maar op iemand die ze pijn wilden doen en eigenlijk wilden vermoorden. De rechterkant van mijn gezicht lag in puin en mijn oog moest geamputeerd worden. Ik was 23 jaar en studeerde om aan de slag te gaan als onderwijzer. Het was met recht een turbulente periode.”

Fietsen
De lange weg richting het herstel na zijn depressie begon met fietsen. Langs de Vlist bijvoorbeeld, waar hij een plekje vond waar hij volop van de natuur kon genieten. Later werkte de natuur extra helend toen hij met zijn vrouw Renée enkele maanden in een landgoed in Zuid-Frankrijk verbleef.

“Ik ben er aan het schrijven geslagen. Van het eerste kleine gedicht tot er een stroom aan herinneringen loskwam. Ik schreef alles van me af. Het was in eerste instantie goed voor de verwerking, maar ook daarna bleef ik schrijven. Het leidde, vind ik, tot een verbeterde versie van mezelf.”

Hij kreeg positieve reacties op zijn schrijfsels, die hij inmiddels deelde op blogs. Het leidde tot een boek én theatervoorstelling, waarmee hij een breder doel wil dienen. “Ik wil mijn eigen ervaringen delen met mensen die ook de ‘donkere nacht van de ziel’ hebben ervaren en op de weg terug zijn. En hun mantelzorgers en zorgprofessionals. Maar bovenal hoop ik een discussie op gang te brengen over hoe het beter kan.”

Afstandelijk
Alje miste in zijn behandeling de persoonlijke touch: “Het is allemaal heel afstandelijk. Niemand van mijn behandelaars vroeg ooit hoe het met me ging. Ik kreeg één keer een hand op mijn schouder, dat was het dan. Ik hou van muziek maken, zingen, de natuur. Had daar iets mee gedaan. Maar ik kon kiezen uit bezigheidstherapie, een soort handenarbeid, en sport. Dat laatste was niet zo handig met mijn afgescheurde achillespees...”

Overbelast
Alje beseft: het zorgsysteem is overbelast en kraakt in al zijn voegen. “Ik weet zeker dat de intenties juist zijn, maar de druk op het personeel is enorm. Neemt niet weg dat de bestaande middelen volgens mij beter ingezet kunnen worden. Mijn opname in de instelling kostte ruim 500 euro per dag. Dat is exclusief specialistische zorg, maar ook zonder reïntegratiekosten, inkomstenderving en noem maar op. Wat als de zorg vooral gefocust is op preventie en de inzet van talenten in plaats van repareren?”

Zijn wens: “Zet een aantal specialisten uit verschillende disciplines bij elkaar en laat ze brainstormen over een nieuwe, efficiëntere behandelwijze. Maak ethische dilemma’s bespreekbaar. Alles gericht op humanisering van de zorg en het optimaliseren van reïntegratiemogelijkheden.”

De basis van het 350 pagina’s dikke boek is uitgewerkt tot interactieve theatervoorstelling. Niet geschikt voor de schouwburg en algemeen publiek, maar hij wil er samen met Peter Jan Eckstein en Conny van der Heul langs instellingen in het sociaal domein, de GGZ en hoge scholen trekken. “Voor kleine gezelschappen”, licht hij toe. “En vervolgens de discussie aangaan: hoe kan het beter?”

Rust
Het is bewonderenswaardig. Waar menig mens zou blijven hangen in zoveel tegenslag, kijkt Alje vooral vooruit. “Ik heb deze ervaring nodig gehad om te worden wie ik ben. Ik had een prima baan, maar ben ben nu voor 100% afgekeurd en heb een minimale uitkering. Toch geeft het me rust. Ik kan schrijven en heb een missie, wie doet me wat?”

Meer informatie over het boek en de theatervoorstelling: www.de-waslijn.nl