Reconstructie van bloedige ‘bevrijdingsavond’ Ammerstol

AMMERSTOL • Wat gebeurde er nou precies op 4 mei 1945 in Ammerstol, waardoor de bevrijding van dit dorp enkele dagen langer op zich liet wachten? Jan Blom ging terug in de tijd en legde dit stukje bijzondere, en helaas ook bloedige, geschiedenis vast.

Op de avond van 4 mei 1945 trok de bevolking van Ammerstol zingend en feestend over de Lekdijk. Nederland was bevrijd! Aan de rivier stonden grote rietstruiken. Deze werden als vreugdevuren in brand gestoken. De vlammen en rook waren tot in de verre omtrek te zien, ook in Schoonhoven..

"Het Duitse garnizoen aldaar was in verwarring", stelt Jan Blom. "Zij hadden geen informatie over de capitulatie en enkele soldaten togen naar Ammerstol om te kijken wat er aan de hand was."

Vervolgens: "Zij werden waargenomen door het verzet, waarvan enkele leden zich snel naar de feestende menigte spoedden om hen te waarschuwen. Dat lukte op tijd, maar bij terugkomst werden ze staande gehouden door twee Duitse soldaten. Een vuurgevecht was onvermijdelijk, waarbij de ene soldaat direct werd doodgeschoten en de andere verwond. Deze laatste probeerde nog een handgranaat naar de verzetsmannen te gooien, maar dit ging vanwege zijn verwondingen mis. De granaat ontplofte vlak bij hem, waardoor hij zich nog zwaarder verwondde aan zijn gezicht. Zijn ene oog hing uit zijn kas."

Paniek
De uitgelaten feeststemming sloeg om in paniek. Hoe zouden de Duitsers reageren? Jan Blom: "Een deel van het verzet en de gehele mannelijke bevolking vluchtte de polder in, omdat ze zware represailles verwachtten van het garnizoen in Schoonhoven. Er kwamen inderdaad soldaten met de boot naar Ammerstol. Ze kamden het hele dorp uit."

De Duitsers vonden de dode soldaat en hoorden dat hun andere collega zwaargewond was. Deze zou overigens later aan zijn verwondingen bezwijken. Wonder boven wonder bleven echter straffen uit. Jan Blom hierover: "Naar verluidt zou Hans Hugenholtz, de zoon van de dominee, uitleg hebben gegeven aan de ortscommandant over de gebeurtenissen in het dorp. Waarschijnlijk onder invloed van de totale capitulatie van Duitsland is de zaak gesust. Uiteindelijk duurde de oorlog in Ammerstol hierdoor wel enkele dagen langer en kon pas op 8 mei de vlag uit."

Nieuwsgierig
Ammerstollenaar Jan Blom (79), inmiddels in Bergambacht woonachtig, was altijd al nieuwsgierig naar de verzetsgroep in Ammerstol en wat zich nou precies had afgespeeld op die fatale 4 mei 1945. "Er gingen verschillende lezingen rond. Ik wilde voor eens en altijd beschrijven wat er echt gebeurd was. Ik heb de afgelopen jaren met enkele ooggetuigen gesproken, onder wie Teus de Man, die het incident had gezien, en koerier Lena Bakker. Ook heb ik contact gehad met Sjana en Jan Brand. Zij zijn kinderen van Gerard Brand, waar het hoofdkwartier van het verzet gevestigd was. Dit terwijl ze twee Duitsers in huis gelegerd hadden! Van alle mensen die ik gesproken heb, is alleen Jan Brand nog in leven."

Wat Jan Blom het meest intrigeert was dat de verzetsmensen gezworen hadden nooit te vertellen wie de schutter was: "Uit respect heb ik de naam dan ook niet genoemd in het boekje. Hoewel sommige mensen eerder wel gemeend hebben dit te moeten publiceren. Van wie ze die kennis ook gekregen hebben: dat is in elk geval niemand van de verzetsgroep geweest."

De reconstructie is opgetekend in een kleine twintig pagina's, op A5-formaat. Daarin ook enkele foto´s van het verzet in Ammerstol. Verkoopadressen zijn Slingerland in Winkelhof Bergambacht en de Spar in Ammerstol. Het boekje is à 6,50 euro verkrijgbaar, waarvan een deel bestemd is voor Kika. Jan Blom heeft meerdere boeken op zijn naam staan, waaronder 'Moord op de Lekboot' en enkele fotoboekjes met historische foto's van Ammerstol.