• Bram Latumahina.
• Bram Latumahina. Foto: Geurt Mouthaan

Bram Latumahina uit Alblasserdam geeft met nieuw boek een inkijk in de Molukse ziel

Algemeen 1.403 keer gelezen

ALBLASSERDAM • Met ‘Het geheim van het Molukker-zijn’ belicht psycholoog Bram Latumahina de pijn bij de Molukse gemeenschap.

De treinkaping, motorclub Satudarah; daar denk je onwillekeurig als eerste aan als je het over de Molukkers hebt. Maar hoeveel weten we van de achtergronden van deze duizenden landgenoten, die kort na de Tweede Wereldoorlog vanuit het voormalig Nederlands Indië naar de andere kant van de wereld verhuisden? Heel weinig, concludeert Bram Latumahina.

De Alblasserdamse psycholoog presenteerde onlangs zijn boek ‘Het geheim van het Molukker-zijn’. “Er zijn er inmiddels al enkele honderden van verkocht, maar voor het overgrote deel aan de Molukse gemeenschap”, zegt hij. “Ergens vind ik dat teleurstellend. Ik hoop toch vooral dat ook Nederlandse mensen dit gaan lezen. Het zou zoveel duidelijk maken over onze achtergrond, over wie we zijn. Die bruine man met die moeilijke achternaam, die al jaren twee straten verderop woont, wie ís dat eigenlijk?”

Ervaring
Zijn ouders en zijn broers en zussen kwamen in de jaren vijftig aan in Rotterdam, zelf werd hij in 1957 geboren in een kamp in Randwijk. Uit eigen ervaring én vanuit zijn professie als psycholoog gaat hij in ‘Het geheim van het Molukker-zijn’ in op wat de ontvangst en de behandeling van de Molukkers deed met hun innerlijk.

“Ze kwamen hier met de belofte dat ze op korte termijn weer terug mochten, dat er voor hen een onafhankelijke staat zou komen. Het zorgde ervoor dat er jarenlang geleefd is met de gedachte dat we hier niet zouden blijven. Ook bij ons stonden de koffers bij wijze van spreken altijd klaar.”

Concentratiekampen
De belofte werd echter nooit ingelost. Zeker zo ingrijpend was de manier waarop de Nederlandse overheid de Molukkers behandelde. “Het ging om militairen en hun gezinnen. Zij hadden voor het Koninklijk Nederlands Indisch Leger gevochten. Maar het eerste wat de overheid deed toen zij hier aankwamen was hen ontslaan.”

“De basis onder hun bestaan werd weggeslagen. Ze waren losgeslagen van hun wortels, hadden niets meer en werden voor een groot deel ondergebracht in voormalige concentratiekampen. Een behandeling die diepe sporen heeft nagelaten, niet alleen bij de eerste, maar zeker ook bij de tweede en derde generatie.”

Portret
Die sporen in de Molukse ziel, daar draait ‘Het geheim van het Molukker-zijn’ om. Het is nadrukkelijk geen geschiedenisboek, geen opsomming van historische feiten. “Mijn boek is een diepgravend psychologisch portret van de Molukse mens”, knikt Bram Latumahina. “Van nature zijn Molukkers fijngevoelig en empathisch van aard. Een reeks van diepingrijpende, traumatische levenservaringen heeft echter bij de Molukse mens toen en bij de generaties na hen, diepe sporen nagelaten.”

“Het is de eerste keer dat onze achtergrond vanuit die invalshoek wordt beschreven. Je voelt de pijn op elke bladzijde. Een spreekwoord uit onze cultuur zegt: als je een snee in je nagel hebt, voel je dat in heel je lichaam. Die pijn is lang verborgen gebleven. Oosterse mensen verhullen hun tranen met een lach. Zeker de eerste generatie zweeg erover. Maar die is nu grotendeels weggevallen en dat was voor mij één van de aanleidingen om dit boek te schrijven.”

Uniform
Hij besteedt onder meer aandacht aan het grote belang van het uniform in de Molukse cultuur in Nederland. Het is volgens Bram Latumahina een reactie op het ontslag. “Om het met een metafoor te zeggen: dat was een vorm van koppensnellen. De Molukkers waren goede professionele beroepssoldaten en hier werd hun het uniform, een belangrijk deel van hun identiteit, van het lijf gerukt. Om toch nog iemand te zijn vluchtten ze in het militairisme, in het uniform van de RMS (Republik Maluku Selatan, Republiek der Zuid-Molukken, red.). Daar vond en vindt een vergeten oorlog plaats tussen het Indonesische leger en de Molukkers. Ook dat is een pijnlijk punt: wij mochten daar niet heen om mee te vechten. Als je huis in brand staat, wil je er toch heen om te blussen? Maar die kans hebben wij nooit gekregen.”

Niet onbeschadigd
Een achtergrond die ervoor zorgde dat ook de tweede en de derde generatie niet onbeschadigd door het leven gaat. Voor hen hoopt de inwoner van Alblasserdam dat het boek een therapeutische werking zal hebben. “Zij hebben nooit geleerd om hierover te praten. Mijn boek kan dan een soort prothese, een hulpmiddel zijn om het gesprek toch aan te gaan.”

Tegelijkertijd maakt het begrijpelijker waarom jonge Molukkers in de jaren zeventig overgingen tot wanhoopsdaden, waarvan de treinkapingen de bekendste zijn. “De treinkapingen in de jaren zeventig, problemen op gebieden van onderwijs en lichamelijke en geestelijke gezondheid komen met dit boek in een ander daglicht te staan. Er is nu eenmaal een grens van je kunt hebben. Maar ook de rijkdom en de diepte, en daarmee de veerkracht van de Molukse traditionele omgangscultuur, worden in dit boek verhalend en inbeeldend beschreven.”

Erkenning
Onlangs riepen de burgemeesters van elf gemeenten met een Molukse gemeenschap, waaronder Vijfheerenlanden en Krimpen aan de IJssel, op om het leed te erkennen dat de Molukkers is aangedaan na hun aankomst in Nederland, op 21 maart zeventig jaar geleden. Bram Latumahina vindt die oproep een stap in de goede richting.

“Een erkenning, open en eerlijk, zal ons zeker goeddoen. Een bevestiging van alles wat onze ouders en grootouders is aangedaan door de Nederlandse overheid werkt door in hoe wij er nog steeds tegenaan kijken. Wellicht kan er in de geschiedenisboeken dan ook meer ruimte en aandacht komen voor de Molukse kwestie.”

Wachtgeld
Maar voldoende is het voor Latumahina niet: “Het is een eerste stap, waaruit voort zal vloeien dat de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid erkent voor het leed wat in mijn boek ruimschoots is beschreven. Wat mij betreft zou een volgende stap een onderzoek zijn naar de prijs die onze ouders betaald hebben door alles achter te laten; er is daarnaast zelfs geen wachtgeld uitbetaald na hun ontslag. Begin daar eens mee; niet om het geld, maar wel om een stuk rechtvaardiging richting de Molukse mensen die zo behandeld zijn.”

Het boek is te bestellen in de boekhandel of via de auteur, die te bereiken is via ampielatu@gmail.com.

Geurt Mouthaan

Redacteur/fotograaf van Het Kontakt-Alblasserwaard en Het Kontakt-Klaroen.nl. Daarnaast actief voor de magazines van Kontakt Mediapartners.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden

• Lange rij geparkeerde auto's langs de Anthony Fokkerweg in Papendrecht.
Nog geen plannen voor extra maatregelen rondom Fokker in Papendrecht: 'Veel zieken gehad' Nieuws 4 uur geleden
• Het grasveld tussen de Jacob Catslaan en de Douwes Dekkerlaan, met rechts het pand dat nu aangekocht wordt.
Nieuwe woonwijk langs Douwes Dekkerlaan in Papendrecht weer een stap dichterbij Nieuws 5 uur geleden
Afbeelding
Papendrechtse N3-brug over Merwede gaat dicht van woensdag- op donderdagnacht Nieuws 6 uur geleden

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden