Meer aandacht voor talent bij Reveles in Papendrecht

PAPENDRECHT • Drie professionals met een passie voor onderwijs openen in augustus in Papendrecht een basisschool voor talentvolle kinderen die zich niet thuis voelen in het reguliere onderwijs. Reveles wordt de naam.

"Er zijn in Nederland meer dan 4.000 kinderen die thuis zitten", vertelt Esther Jeras uit Papendrecht. Ze is specialist hoogbegaafdheid en weet uit eigen ervaring hoe demotiverend het onderwijssysteem kan zijn voor die doelgroep. "Deze kinderen lopen vast in het systeem. Ik denk dat er met de transitie (de overheveling van de verantwoordelijkheid voor passend onderwijs naar gemeenten, red.) veel misgegaan is." 

Anders leren
Leerlingen hoeven geen IQ van 130 te hebben. Jeras: "Het gaat met name om de kinderen die anders leren. Hoogbegaafden die passen in het reguliere onderwijs redden het wel. Maar je hebt ook onderpresteerders die niet gezien worden, steeds slechter scoren en in een negatieve spiraal terechtkomen. Dan wordt er gedacht: het zit er niet in, dit kind is niet hoogbegaafd. Daarnaast heb je de criteria die vaak gehanteerd worden: een kind is pas hoogbegaafd als het een IQ van 130 heeft, goed kan plannen en goed zelfstandig kan werken. Maar dat is negen van de tien keer niet zo."

Mede-initiatiefnemers zijn onder anderen Ingeborg de Keizer uit Sliedrecht en René van Engelen uit Papendrecht. Van Engelen is oud-schooldirecteur en schreef diverse boeken over onderwijs. De Keizer is loopbaancoach en net als Jeras zelf hoogbegaafd. Ze legt uit hoe het komt dat leerkrachten niet altijd zien wat er aan de hand is. "Er zijn hoogbegaafde leerlingen die zichzelf nooit tegenkomen; ze zijn gewend alles te kunnen. Als het dan een keer niet gelijk lukt, doen ze het niet. Want dat is eng." 

Zelfvertrouwen
Anders dan je zou verwachten ontbreekt het juist hoogbegaafde kinderen vaak aan zelfvertrouwen. De Keizer: "Juist kinderen die niet in een systeem passen, twijfelen continu aan zichzelf. Het onderwijs moet geen systeem zijn waar je alle kinderen doorheen haalt. Wij bekijken: wat zit er in het kind? We willen vooral talent stimuleren. Dan ontdekt een kind: daar ben ik echt goed in. Dat doet veel met hun zelfbeeld."

Jeras ziet dat vooral het voorgezet onderwijs problemen oplevert. "Ze komen vaak nog wel door de basisschool heen, maar daarna zakken ze echt af. Vanwege hun gebrek aan zelfvertrouwen worden het risicovolle jongeren. Probleem is dat de basisschool te weinig rekening houdt met de gevolgen van de onderwijsaanpak voor de toekomst van het kind. Sommige kinderen stromen met een veel lager uitstroomprofiel uit bij hun vermogen zou passen. Hierdoor komen zij niet met gelijkgestemden in de klas, waardoor zij nog minder goed in hun vel komen te zitten, met alle gevolgen van dien."

De Keizer: "Een kind laat gedrag zien, mensen gaan op dat gedrag zitten en vragen zich niet af waar het vandaan komt. Terwijl de oorzaak bij deze doelgroep is: niet uitgedaagd worden." Als loopbaancoach merkt De Keizer hoe dit doorwerkt tot in het volwassen leven, met frustraties op de werkvloer als gevolg.

Toelatingsbeleid
Reveles zal bij de aanname van leerlingen niet afgaan op IQ-tests. Van Engelen, Jeras en De Keizer zullen, luisterend naar de verhalen van ouders en kinderen, op grond van hun ervaring en kennis beoordelen of hun school aansluit bij de behoeften van de leerling. De Keizer: "Je krijgt er een antenne voor." Jeras: "Hun manier van denken herken je. Het is niet zo dat een kind per se hoogbegaafd moet zijn voordat het mag komen. Het gaat er meer om: ben je een creatieve denker? Loop je vast in het reguliere systeem? Met een IQ van boven de 118 lopen ook al heel veel kinderen vast. Ben je een onderpresteerder, komt er niet uit wat er in je zit, dan kijken wij of we passend onderwijs kunnen bieden."

Werkwijze
De school gaat werken met kleine klassen. En met 'ontwikkelgroepen'. De Keizer: "Want een kind kan het ene vak op het niveau van groep 4 aan, het andere vak op het niveau van groep 6." Jeras: "We bekijken: waar zit het kind sociaal emotioneel en waar cognitief?" Op Reveles houden leerlingen straks samen met de leer- en zorgcoach bij hoe ver ze gevorderd zijn bij het zich eigen maken van lesstof.

Jeras: "Een kind kijkt zelf: waar zit ik nu? En neemt dan het volgende stapje. Het kind wordt hierbij gecoacht, we kijken continu of het kind ook echt aan het leren is en of er coaching nodig is. Ook als een kind klaar is met de basisschoolstof, gaan wij gewoon verder. Ook bieden we veel verrijkingsstof. Het ideaalplaatje is dat je bij ons vakken kan volgen uit het voortgezet onderwijs. Dat is echt nog toekomstmuziek."

De Keizer: "We hebben gesprekken met scholen voor voortgezet onderwijs. Een vraag voor de toekomst is: hoe gaan we aansluiten?"
De Keizer: "Het heeft geen zin een kind tegen te houden in zijn ontwikkeling, want dan gaat het heel ander gedrag vertonen. En waarom zou je het talent dat in het kind zit er niet uit laten komen?" 

Creativiteit
Eén van de redenen voor de start van Reveles is het gebrek aan aandacht voor creativiteit in het regulier onderwijs. Jeras: "Creativiteit is verweven met je hele persoonlijkheid. Alles heeft te maken met gevoel, kleur, vormgeving. Je hoofd gaat alle kanten op. Als je daar niet de ruimte voor geeft, stop je kinderen in een hokje. We bieden ruimte om op een eigen manier te werken, gedichten te schrijven, te schilderen. Het is een flow, alles hoort bij elkaar. Het cognitieve staat niet los van het sociaal emotionele. Door het creatieve te combineren met het analytische, wordt het een geheel. Kinderen krijgen zo ruimte om lesstof op een eigen manier te verwerken." De Keizer: "Je ziet ze verbanden leggen."

Passend Onderwijs
Jeras en De Keizer zijn initiatiefnemers van de ZON-aanpak, als oplossing voor de problemen binnen het Passend Onderwijs. De nieuwe benadering brengt zorg en onderwijs samen. Jeras: "Jeugdhulpverlener en leerkracht werken dagelijks samen. De verantwoording van gelden en zorgarrangementen moet bij de ZON-aanpak terug naar de scholen. Reveles moet de eerste ZON-school in Nederland worden. Verschillende Tweede-Kamerfracties volgen de ontwikkelingen met grote belangstelling."

De pilot wordt in Papendrecht met enthousiasme ontvangen. "Zonder dat wij er ruchtbaarheid aan gaven, hebben al 25 mensen gezegd dat het voor hun kinderen fijn zou zijn als onze school er komt", vertelt De Keizer. "De eerste informatie avond is onlangs geweest. De opkomst was nog hoger dan verwacht: 35 mensen waren aanwezig. Reacties waren zonder uitzondering positief. De eerste intake-gesprekken worden al gepland."

Ook scholen reageren positief. Jeras: "Het is niet de bedoeling dat we gaan concurreren. Maar onderpresteerders is heel complex. Hoe krijg je zo'n kind tot leren? Met een ZON-school heb je veel meer mogelijkheden."

Financiering
De ouderbijdrage is flink hoger dan gemiddeld. "Het kost 1.500 euro per kind", vertelt Jeras. De Keizer: "We zoeken nog geldschieters omdat starten als overheidsschool veel te lang duurt. De kinderen die we nu op het oog hebben, vallen tussen de wal en het schip." Jeras: "We hebben in ieder geval nog 80.000 euro nodig vóór de zomer. We kijken naar investeerders en naar de overheid. Ook zijn er fondsen waar we aanspraak op maken. We krijgen ANBI-status, zodat geldschieters recht hebben op belastingaftrek." 

De Keizer: "Probleem is dat de jeugdzorg los van het onderwijs wordt georganiseerd en gefinancierd. Het is een hele omschakeling ervoor te zorgen dat budgetten samengevoegd worden." Uiteindelijk levert samenvoeging volgens de initiatiefnemers juist geld op. De Keizer: "Als je vroeg signaleert, win je geld terug omdat anders later veel zorg nodig is. Geld dat nu nodig is voor zestienplussers, moet je juist inzetten op de basisschool."

Leerkrachten
Niet alleen bij de kinderen, ook bij de leerkrachten krijgt talent alle ruimte. De Keizer: "We doen ook bij het team een KernTalentenanalyse. Daarbij gaan we na: waar krijg je van nature energie van? Daar kun je op letten bij het verdelen van taken." Jeras: "We gaan het team trainen om op de ZON-manier les te geven."

Locatie van de school wordt een voormalig schoolgebouw aan de Boeieraak. De Keizer: "Daar staan lokalen leeg. We kiezen voor Papendrecht omdat het netwerk dat we hebben benaderd in en om dit dorp woont. Op termijn zien we wel of dit de locatie blijft." Jeras: "De Papendrechtse wethouder van onderwijs is erg enthousiast."

Voor meer informatie: http://www.reveles-school.nl