Kinderdijk: met de molenaar naar 1950

KINDERDIJK • De molenaars van museummolen Blokweer in Kinderdijk nemen bezoekers mee naar de vijftiger jaren. Met het hele gezin in een tijdmachine: leuk tijdverdrijf in de zomervakantie.

De wringer staat klaar in het gras, in het stookhok wachten groenten op bereiding en in het 'klompenhok' heeft de molenaar zijn klompen uitgeschopt. Bij museummolen De Blokweer in Kinderdijk loop je het verleden binnen.

Gemoedelijk zitten Aad Schouten en Jan-Willem de Winter aan de eetkamertafel, gekleed in manchester broeken. Ze hebben die ochtend de geiten verzorgd, eieren geraapt, de kippen gevoerd en in de moestuin gewerkt. Stel hen één vraag en je krijgt prachtige verhalen te horen.

Molenaarsgeslacht
Aad woont zelf op een molen: de Wingerdse Molen in Bleskensgraaf. Daarnaast werkt hij als korenmolenaar in Schiedam én laat hij voor de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk het verleden herleven, in en rondom De Blokweer. Aad leerde veel van zijn opa, één van de mannen uit zijn voorgeslacht die ook molenaar waren.

Stookhok
Jan-Willem studeerde architectuurgeschiedenis, met als afstudeerrichting monumentenzorg. Net als Aad beschikt hij over een molenaarsdiploma plus jarenlange ervaring. Aan bezoekers uit alle werelddelen vertellen de mannen over de functie van 'hun' molen en het dagelijks leven van de bewoners in de jaren vijftig, een leven dat in veel opzichten leek op dat van arbeiders en boerenfamilies.

Jan-Willem: "Je probeert alles te gebruiken wat die mensen ook gebruikten; we koken bijvoorbeeld op de kachel in het stookhok. Vroeger werd er in de molen zelf ook gestookt, maar in verband met de brandveiligheid doen we dat niet meer." Aad: "Destijds werd er alleen in de zomer in het stookhok gekookt, dan bleef het in huis koel en schoon." Het stookhok was er ook om water voor de was aan de kook te brengen en water voor de wekelijkse wasbeurt van het gezin te verwarmen. "In de zomer werd de teil buiten neergezet", vertelt Aad. "Alle kinderen gingen erin."

Aan tafel
Elke avond om half vijf dekken de molenaars de tafel. Bezoekers zijn er dan getuigen van hoe Aad, Jan-Willem of hun collega's een Hollandse pot opscheppen en het zich goed laten smaken. Aad: "Het grootste compliment krijgen we als mensen vragen: 'O, woont u hier?' en verschrikt blijven staan."

Voorouders
Niet alleen de molenaars vertellen, ook de bezoekers doen dat. Jan-Willem: "Er komen hier veel verhalen los, over hoe het vroeger ging. Dat is voor ons ook leuk, daar leren we soms nog van. Veel Amerikanen zijn op zoek naar informatie over het leven van hun voorouders, willen weten hoe zij leefden."

Aad: "Mensen uit Australië herkennen soms wat we eten, omdat hun voorouders recepten meenamen uit Nederland. En voor oudere Nederlanders is het hier een feest van herkenning: emaillen pannen, vergeten gerechten, strijken met een ijzeren bout. Ineens zien mensen oude spullen terug in hun context, ze leggen aan kinderen en kleinkinderen uit hoe het werkte."

Geen poppenkast
Jan-Willem: "We luisteren ook heel goed naar de laatste man die hier opgroeide: Piet Hoek. We willen iets doorgeven wat waarde heeft, geen poppenkast neerzetten. Het moet echt kloppen, daar zijn we streng op." Aad en Jan-Willem werken samen met een team van vrijwilligers, onder wie Yvonne Rozendaal, een vrouw met groene (moestuin)vingers. Sommige dingen uit het echte leven doen ze bewust niet meer: konijnen slachten en hazen stropen. Aad: "Dat zouden bezoekers schokkend vinden."

Klompen
Een Amerikaans jochie probeert een paar gele klompen uit, zet een paar moeizame stappen, alsof ook zijn benen van hout zijn. "Weird", zegt hij. Zijn moeder maakt een foto.

Trapjes klimmen
Een Frans stel - Ronan en Marie-Melodie - wandelt met hun dochtertje door de moestuin. Ronan is onder de indruk van de manier waarop er in Kinderdijk al eeuwen voor wordt gezorgd dat de Alblasserwaarders droge voeten houden. "Impressive", zegt hij. Hun dochtertje geniet ook, van de geiten en het trapjes klimmen in museummolen Nederwaard. Verderop draait de dertienjarige Mathijs uit Renkum nat wasgoed door de wringer. "Het is leuk hier", zegt hij.

Zelf ervaren
Als er voldoende regen is gevallen, kunnen de molenaars van De Blokweer water omhoog malen. "Kinderen staan daarbij te springen van enthousiasme", vertelt Jan-Willem. "Alles beweegt, kraakt en spettert. We willen bezoekers zoveel mogelijk zelf laten ervaren."