Almkerkse fysiotherapeut Ton van Berkel blijft studeren

ALMKERK • Ton van Berkel heeft gedurende vijftig jaar steeds meer technieken geleerd om pijn te bestrijden. 'Ontspanning' is daarbij het sleutelwoord.

Achterin de woonboerderij aan de Brugdam in Almkerk zit de praktijk van fysiotherapeut Ton van Berkel. Door de jaren heen verbouwde hij het oude cafégedeelte van de voormalige vlasboerderij helemaal zelf om tot ruimten waar hij op dat moment behoefte aan had. "Als praktijknaam had ik De Vlasbraak gekozen, maar daarmee is het nooit goed gekomen. Ik gebruik die naam al 50 jaar op rekeningen en kaartjes, maar niemand kent 'm verder. In de volksmond is het gewoon 'praktijk Van Berkel' of 'de masseur uit Almkerk'."

Piet Tankens van het gelijknamige bouwbedrijf uit Andel wees de van oorsprong Amsterdammer op het pand, waardoor Van Berkel en zijn vrouw Bep eind jaren 60 naar Almkerk verhuisden. "Daar ben ik Piet nog steeds zeer dankbaar voor."

Daarvoor reed 'de eerste fysiotherapeut van Altena' soms voor vier patiënten vanuit de hoofdstad naar Altena. Toen hij even zijn praktijkadres in Gorinchem had, verrichte Van Berkel zijn werkzaamheden in de Groene Kruis-gebouwen in Nieuwendijk, Almkerk en Wijk en Aalburg.

Afgelegen boerderij
"Ik reed iedere dag zo'n 90 kilometer om van patiënt naar patiënt te komen. Bedenk dat in die tijd patiënten die nu in een verpleeghuis liggen nog thuis verpleegd werden, vaak op een afgelegen boerderij." Tegenwoordig ontvangt de 76-jarige Van Berkel nog twee dagen per week mensen met klachten in zijn praktijk.

Inmiddels is hij allang niet meer alleen die heilgymnast-masseur - 'ik ben denk ik de enige in Nederland die dat woord nog gebruikt' - waarvoor hij in mei 1968 zijn diploma kreeg. In 1970 werd hij bevorderd tot fysiotherapeut en door zijn leergierigheid specialiseerde hij zich ook in de acupunctuur, werd hij integratie manueel therapeut en sinds 2010 mag hij ook de titel Master of Science (MSc) voeren.

Mixen
"Ik heb 50 jaar gestudeerd en al die kennis pas ik toe. Ik mix altijd en rommel alles door elkaar heen om mensen van hun klachten af te helpen. Dat is denk ik ook mijn kracht." Onder zijn patiënten vond de Almkerker door de jaren heen ook de nodige proefpersonen, op wie hij nieuw opgedane kennis kon uitproberen.

Bijvoorbeeld een schilder die met rugklachten kampte als gevolg van de schildersziekte, door de Hersenstichting omschreven als 'aantasting van het zenuwstelsel door langdurig inademen van agressieve vluchtige oplosmiddelen'.

"Masseren hielp geen fluit", zegt Van Berkel, die daarop voorstelde om zijn kennis van het manipuleren van schedels toe te passen. "De schedel is een puzzel van botten, de naden zijn eigenlijk gewrichten. Door op bepaalde plaatsen druk te geven, kun je pijnklachten oplossen." De schilder stemde in en merkte dat zijn pijn tussen zijn schouderbladen langzaamaan verschoof. "En daar leerde ik dan weer van", zegt de fysiotherapeut tevreden.

Quantum neurologie
Zijn nieuwste 'speeltje' is quantum neurologie, een techniek overgewaaid uit de VS waarbij infraroodstraling gebruikt wordt. Zeker geen kwakzalverij, verzekert Van Berkel. "Alles waar Harvard nog nooit van gehoord heeft wordt vaak zo bestempeld, maar over acupunctuur werd eerst hetzelfde gedacht en dat wordt tegenwoordig gewoon vergoed door de zorgverzekeraars. De niet-farmaceutische therapieën worden sinds 2000 sowieso veel meer onderzocht en er zijn steeds meer doktoren die mindfulness, yoga en sport adviseren bij diverse klachten. Daar ontspan je namelijk ook van."

Ontspanning is volgens Van Berkel de essentie van pijnbestrijding. "Een fysiotherapeut doet niets anders dan een blokkade wegnemen, waardoor het zelfherstellend vermogen van het menselijk lichaam vervolgens zijn werk kan doen. Dat vermogen is vele malen groter dan men denkt."

Aparte dingen
De Almkerker heeft altijd zijn best gedaan om een aparte fysiotherapeut te zijn en om aparte dingen te doen. "Maar ik kan het altijd wel aan mijn patiënten uitleggen waarom ik iets op die manier doe. In tegenstelling tot de huidige generatie therapeuten ben ik allround opgeleid. Mensen met pijn in hun rug doe ik niet meer, dat heb ik veertig jaar gedaan. Tegenwoordig geldt: hoe ingewikkelder, hoe liever."

Tom Oostra