Jonge mantelzorgers in het zonnetje gezet

NIEUWENDIJK • Vrijwilligers en mantelzorgers. Onmisbaar. De vuisten die zij op elkaar stapelen, vóór en mèt elkaar, tillen de ander een stapje omhoog.

Cement dat de samenleving bij elkaar houdt. Zo worden vrijwilligers en mantelzorgers met regelmaat genoemd. En terecht: ze verzetten bergen werk en zijn onmisbaar voor de mensen waar zij omheen staan. Vaak wordt dat belangrijke werk in stilte verricht, bijna onzichtbaar. Trema vindt dat het werk dat dagelijks wordt verzet ook een beetje zichtbaar gemaakt mag worden. Om te laten zien wàt er wordt gedaan en hoe leuk dat is. En dat meer 'vuisten' altijd welkom zijn.

De term mantelzorg was tot een jaar of acht geleden nog niet zo bekend. Dat is inmiddels wel veranderd. Wat nog niet zo bekend is, is dat er ook heel veel jonge mantelzorgers zijn. "Maar liefst één op de vier kinderen of jongeren tot 23 jaar is mantelzorger", vertelt Mitzy de Groot van Welzijnsorganisatie Trema.

Samenwonen
"Maar vaak weten ze zelfs niet eens dat ze mantelzorger zijn. Het gaat ook niet per se om een fysieke zorgtaak: alleen al het samenwonen met iemand die extra zorg nodig heeft, is al genoeg. Dat kan een broer of zus zijn, maar ook een ouder. Voor de meeste kinderen is de situatie echter vaak heel normaal: ze groeien ermee op. Zijn geboren in een gezin waar iemand nu eenmaal extra aandacht nodig heeft en zijn zich niet bewust van hun rol."

Mitzy vindt dat er meer aandacht voor deze groep jongeren mag komen. Ze ontwikkelde een lesbrief, Matz, en bood die aan bij de middelbare scholen in de regio. "Het is een hapklaar programma, dat school kan inzetten om het onderwerp bespreekbaar te maken. Het is belangrijk dat school, de mentor, op de hoogte is van de thuissituatie. Zodat er eens naar gevraagd kan worden, er even aandacht voor is. Het is ook belangrijk voor jongeren dat ze weten dat ze bij iemand terecht kunnen, en dat ze zich er bewust van worden dat ze niet de enige zijn."

Overigens kan ook binnen het gezin gebruik worden gemaakt van Matz.

"Wanneer er samen naar gekeken wordt, is het soms makkelijker om naar aanleiding daarvan het gesprek aan te gaan. En dat is belangrijk. Het is namelijk uit onderzoek gebleken dat het verlenen van langdurige zorg op jonge leeftijd, op latere leeftijd problemen kan veroorzaken. Jonge mantelzorgers krijgen op jonge leeftijd met hele andere thema's te maken dan leeftijdsgenoten. Wanneer het om een ouder met een (chronische) ziekte gaat, spelen er bijvoorbeeld zaken als financiële problemen omdat een ouder arbeidsongeschikt is en kinderen denken dan ook veel meer na over het leven en de dood. Dat kan voor een onveilig gevoel zorgen. Soms zie je dat kinderen de rol van hun ouders gaan overnemen, en als dat zich op den duur niet normaliseert, en een kind uiteindelijk weer gewoon kind kan zijn, kan dat heel schadelijk zijn. Maar ook als er in huis een broertje of zusje is met bijvoorbeeld ADHD of autisme kan dat voor veel onrust zorgen waar een kind echt onder kan lijden. En kinderen die een broer of zus hebben met ernstige verstandelijke of lichamelijke problemen hebben soms de neiging om zich voorbeeldig te gaan gedragen, dingen zelf te regelen om zo de ouders te ontlasten. Er zijn mensen die zeggen dat het niet erg is dat kinderen leren om rekening te houden met een ander, of voor een ander te zorgen, want: 'daar worden ze hard van'. Natuurlijk is het niet verkeerd om om te zien naar een ander, maar daar moet wel goede begeleiding tegenover staan. Dat luisterende oor. Een kind moet het gevoel hebben dat er altijd iemand is met wie zij over hun zorgen kunnen praten, en die hen begrijpt."

Hart onder de riem
Om jonge mantelzorgers een hart onder de riem te steken, en omdat het 10 november de dag van de mantelzorg is, houdt Trema komend weekend een leuke activiteit voor hen. "Natuurlijk om lekker even ontspannen met iets anders bezig te zijn.

Maar ook bedoeld om elkaar te leren kennen, contacten te leggen en eens met leeftijdsgenoten te praten die ongeveer hetzelfde mee maken." Jonge mantelzorgers tussen de 10 en 18 jaar kunnen zich aanmelden voor deze activiteit, die wordt gehouden op zaterdag 10 november tussen 10:00 en 14:00 uur. "We gaan onder andere iets met graffiti doen. Jongeren die het leuk vinden kunnen zich aanmelden via M.de.Groot@Trema.org."