Kunstverzamelaar Jan Verhoeven verlangt naar schoonheid

WOUDRICHEM • "Een boek is ongeschikt om kunst te laten zien." Een opmerkelijke uitspraak van Jan Verhoeven uit Woudrichem, terwijl hij vertelt over zijn boek 'How abstract art changed society'.

Maar wie in gesprek gaat met de bijna 90-jarige kunstverzamelaar wordt overweldigd door zijn verhalen én zijn liefde voor abstracte kunst. "In mijn boek ga ik op zoek naar de betekenis van abstracte kunst in de twintigste en 21e eeuw. Abstracte kunst bestaat nog maar zo'n 100 jaar, in vorige eeuwen maakten mensen alleen figuratieve kunst. Uit elke eeuw is wel iets bewaard gebleven wat mensen nu nog geweldig mooi vinden. Maar mensen willen altijd weer iets nieuws maken en de figuratieve kunst was wel een beetje aan het einde van zijn Latijn. Abstracte kunst is net zo mooi als figuratieve kunst, het gaat vooral om de compositie. Dat wil ik laten zien met mijn boek", zo vertelt Verhoeven bevlogen.

Verliefd
Hij begon zijn verzameling zo'n 70 jaar geleden; inmiddels heeft hij zo'n 600 werken verzameld. Veel van het werk hangt aan de muur in zijn monumentale pand in de Woudrichemse vesting. Vrijwel elk vrij stukje muur wordt in beslag genomen door de schilderijen die hij heeft verzameld. Alle schilderijen zijn zorgvuldig geselecteerd, sommigen lijken wel gemaakt voor de muren van zijn huis. Ze vallen op hun plek, zo legt Verhoeven uit tijdens de rondleiding langs zijn mooiste kunst.

Plaats voor een boekenkast ontbreekt, zijn boeken heeft hij her en der in de kamer op stapeltjes uitgestald. Naast schilderijen heeft hij ook meubels en beelden verzameld. Zoals het charmante armstoeltje in zijn slaapkamer. Demonstratief neemt hij plaats op het stoeltje. "Kijk, als je hier op gaat zitten word je een ander mens. Ik was eigenlijk op zoek naar een bank, toen ik verliefd werd op dat stoeltje."

Harmonie
Het verzamelen van kunst was voor hem vooral een zoektocht naar schoonheid. Eén van de hoofdstukken in het boek is 'Why beauty will save the world'.

"Sommige mensen willen in een mooie BMW rijden, ik zocht naar schoonheid in de kunst. In die 70 jaar heb ik natuurlijk veel gekeken naar die kunst. Sommige kunsthistorici denken te moeten bepalen wat mooi is. Maar dat is niet zo, iedereen heeft gevoel voor schoonheid, voor harmonie. Dat is ook de rode draad in mijn verzameling. Steeds proberen te ontdekken wat het allerbeste is, het sublieme. Je moet schilderijen vooral leren ontdekken, zeker abstracte kunst. Je moet zelf de voorstelling maken, zelf creatief worden." Voor Verhoeven ligt die schoonheid vooral in de compositie, zowel van figuratieve als abstracte kunst.

Museum
30 jaar geleden verhuisde Verhoeven naar Woudrichem, naar de plek 'waar Maas en Waal tezamen spoelt'. Vanuit zijn woonkamer heeft hij riant uitzicht op het 'mooiste plekje' in het rivierengebied, zo vindt hij zelf. "Ik hou van de stad, maar toen wilde ik het liefst aan de rivier wonen. Ik was 60 jaar toen ik dit huis kocht, een huis met veel trappen. Maar dat is het verstandigste wat je kunt doen op die leeftijd, die trappen houden me fit. Ik ben blij als ik iets vergeten ben en weer even de trap op kan."

Maar door zijn groeiende collectie werd zelfs het grote huis van Verhoeven te klein. Al zijn verzamelde werken wilde hij vervolgens onderbrengen in een museum voor abstracte kunst; speciaal daarvoor richtte hij twintig jaar geleden de stichting Yellow Fellow op. Het eerste plan was een museum in het voormalige politiebureau in Woudrichem. Toen dat niet lukte, kwam hij bij een kerk in Leidschendam terecht. "Dat was een prachtige plek, zo midden in de Randstad."

Boerenzoon
Toch liepen de plannen uiteindelijk op niets uit. In zijn boek schrijft Verhoeven over zijn zoektocht naar een eigen museum in het hoofdstuk 'What we can learn from the adventures of Yellow Fellow in Leidschendam'. Het boek telt twaalf hoofdstukken. In één van de hoofdstukken schrijft hij over de impact van abstracte kunst op zijn eigen leven. "Hoe persoonlijker een boek, hoe interessanter. Mijn hele leven is mede bepaald door de kunst."

Verhoeven werd 14 mei 1928 als boerenzoon geboren in Schijndel. Daarna zwierf hij de wereld rond voor zijn werk. "Mijn ouders hebben mij nooit verteld hoe ik moest leven. Mijn moeder zei ook nooit dat ik iets niet mocht. Maar ze lieten wel zien hoe je goed moet leven. Voor mij is goed leven het zoeken naar kunst en schoonheid. Daarmee verdwijnt vanzelf alle stress in je werk en in je leven."

Streekgenoten
Naast Verhoeven werkten aan het boek 44 kunstenaars mee, zij kregen ieder twee pagina's toebedeeld. Onder hen mensen uit de streek zoals Lies Meijers, Ger de Joode en fotograaf Hans Werther. Ook abstracte kunst op het gebied van architectuur, cuisine, design, muziek en wetenschap komen aan bod in het boek. Zo schrijft chef-kok Patrick de Rade van Kruiden & Jasmijn over voedsel in combinatie met abstracte kunst. Een mooi opgemaakt gerecht op je bord oogt soms als abstracte kunst, zo is de ervaring van Jan Verhoeven.

Boekpresentatie
Het boek is geheel geschreven in het Engels. Het weegt zo'n 1,5 kilo, krijgt twee leeslinten en wordt uitgegeven in een 'limited edition' van 500 exemplaren. "Het moet een boek worden voor op de koffietafel bij iedere kunstenaar", zo is de wens van Verhoeven. Het boek krijgt een maagdelijke witte omslag. Zondag 13 mei is de boekpresentatie voor zijn eigen familie en op 19 mei voor alle kunstenaars die hebben meegewerkt aan het boek.

Hannie Visser-Kieboom