• Drs. Paul Martens met het boek 'De beschieting van de veerboot Janihudi 4'.
• Drs. Paul Martens met het boek 'De beschieting van de veerboot Janihudi 4'. Foto: JAN NOORLANDT

De beschieting van veerboot Janihudi 4: ‘Het bleef me achtervolgen’

Algemeen 1.432 keer gelezen

ALTENA • De beschieting van de veerboot Janihudi 4 op 8 maart 1944 op de Merwede kostte zes mensen het leven en dertien passagiers raakten gewond. Een voorval in de Tweede Wereldoorlog waar weinig over bekend is. Andelnaar drs. Paul Martens onttrok het met een boek aan de vergetelheid.

Paul Martens woonde samen met zijn vrouw Ank Ruis ruim twintig jaar in Woudrichem. Beiden waren ze daar onder meer stadsgids. Paul was ook bestuurslid van het visserijmuseum. 

In 2017 tijdens vrijwilligerswerk in datzelfde museum ontmoette hij volbloed Woerkummer Joost Holster (90). Die vertelde Paul over de gebeurtenis met de veerboot Janihudi 4, waarmee hij als 12-jarige de overtocht van Gorinchem naar Woudrichem maakte en die op woensdag 8 maart 1944 door twee Engelse jachtvliegtuigen werd beschoten.

Compleet drama

De Janihudi 4 voer met veel schoolkinderen uit het Land van Altena die in Gorinchem naar diverse scholen gingen en andere passagiers ter hoogte van het Dalemse Gat. Vanuit de Noord-Brabantse kant van de rivier de Merwede verschenen twee Engelse jachtvliegtuigen en die mochten in principe alle schepen op de rivier beschieten. 

Zo werd ook de veerboot Janihudi 4 getroffen. Omdat de vliegtuigen met hoge snelheid laag aan kwamen vliegen en al van verre werd geschoten, zagen zij niet dat er op het dak van de stuurhut een rood kruis was geverfd. Een compleet drama was het gevolg.

‘Het bleef me achtervolgen’

“Ik vond dat zo’n indrukwekkende gebeurtenis waarover ook zo weinig bekend is. Het bleef me achtervolgen”, vertelt Paul Martens. “In 2019 is het voorval vastgelegd op beeld en geluid. Naast Joost Holster hebben Dirry van Ooijen (94) en Jo Baks (in september 2020 overleden red.) toen hun verhaal gedaan. Alle drie zaten ze op de veerboot.”

“Omdat het in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog niet meer dan een voetnoot is, maar wel voor veel passagiers een traumatische ervaring moet zijn geweest, besloot ik er verder in te duiken en er een boek over te schrijven.” 

Verhaal van Jo Baks maakt indruk

Vooral het verhaal van Jo Baks vindt Martens indrukwekkend. “Jo zat als vijfjarige op de boot met zijn moeder, oma en tante. Ze zaten in het achteronder en zijn als eersten door die twee jachtvliegtuigen beschoten. Zijn moeder was op slag dood en viel voorover van de bank. Het verdere gevolg was dat hij en zijn zus ieder bij een kant van de twee families, dus gescheiden van elkaar, een aantal jaren ondergebracht werden.” 

Naast moeder Anna Baks-Wijnbelt (35) stierven Adrie Zegwaard (13), Jan van Straten (19), Henk Ringlever (17), kapitein Christiaan Arie Borg (36) en conducteur Pieter Wilhelm (53).

“Ik ben ook veel aan de weet gekomen van Lijntje, de zus van Adrie Zegwaard (13) uit Andel. Adrie zat in de brugklas van de Christelijke Mulo. Ik heb de schoolrapporten en pontkaartjes in mogen zien. Adrie ligt begraven bij de Romboutstoren in Andel.”

Getuigenissen van overlevenden

In zijn boek verhaalt Paul Martens (71) over de getuigenissen van overlevenden, hun kinderen, hun kleinkinderen en andere nabestaanden. “Ik heb daarnaast veel gehad aan de informatie van het archief in Gorinchem, waar ik de lijst van gewonden uit het opgemaakte politierapport heb ingezien.” 

Volgens Martens moeten er die dag meer dan honderd mensen op de veerboot hebben gezeten. Hij slaagde er in om 51 mensen op te sporen en hun verhaal te achterhalen en op te tekenen. 

Diepe sporen achtergelaten

Dat er zo weinig bekend is over de beschieting is kenmerkend. Paul Martens heeft er wel een mening over. “Het heeft diepe sporen achtergelaten bij de mensen die het meemaakten. Mijn ervaring is dat de mensen er zo’n trauma van over hebben gehouden dat er niet meer over gesproken werd.”

Boek bestellen

Het boek werd zaterdag 9 april gepresenteerd in de bibliotheek (De Werf) in Woudrichem. De presentatie was voor genodigden en tevens het startmoment van de Boekenweek van Cultuurpunt Altena. Het boek wordt in eigen beheer uitgegeven en kost 15 euro. Te bestellen via e-mail paul-martens@ziggo.nl.

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden

• Archieffoto van Marianne Vos.
Marianne Vos boekt met winst in Dwars door Vlaanderen 250ste profzege op de weg Sport 19 uur geleden
• Het Waterpoort Festival duurt een dag langer dan vorig jaar.
Waterpoort Festival 2024: dansen, zingen en een 'trip down memory lane' Nieuws 21 uur geleden
• De A27 richting Utrecht is dit weekend dicht door onderhoudswerkzaamheden.
Capelse veer vaart langer door tijdens afsluiting van A27 in paasweekend Nieuws 22 uur geleden

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden