Vincent Loosjes, één van de tegenstanders van Aquarius.
Vincent Loosjes, één van de tegenstanders van Aquarius. Foto: Salha.nl

Sleeuwijker draagt Aquarius-archief over: ‘Door ons onderzoek werd het zwakke bestuur zichtbaar’

Algemeen 736 keer gelezen

WERKENDAM • Sinds de zee zes eeuwen geleden tijdens de Sint-Elisabethsvloed de Grote Waard ontpolderde tot de waterrijke Biesbosch, is strijd gevoerd om het gebied. Eeuwen geleden ging de strijd om de visrechten, meest recent zorgt de nieuwe Biesboschvisie voor reuring. Zo’n 35 jaar geleden ontvlamde vanuit het niets de Werkendamse politiek door de bouw van het antroposofisch studiecentrum Aquarius in de Biesbosch.

Als het woord ‘Aquarius’ valt in een telefoontje naar voormalig PvdA-raadslid Dick Slijkoort, begint hij direct te lachen. Zijn geheugen opfrissen is niet nodig, hij herinnert zich de ‘affaire’ nog als de dag van gisteren. 

“Wie met dit plan agrarische grond om kon vormen tot bouwgrond, was spekkoper. Dat mocht echt niet achter gesloten deuren worden besproken en dat werd ons als PvdA toen niet in dank afgenomen. Het college wilde de raad meekrijgen, maar wij vonden het al snel geen zuivere koffie. Het plan was totaal niet passend op die plek. Als het toen wel was gebouwd zou het nu een enorme sta-in-de-weg zijn voor de natuurontwikkeling.” 

Het begint allemaal in 1985 als Werkendam het bestemmingsplan in de Biesbosch wil wijzigen, bewoners worden geïnformeerd zonder dat het plan Aquarius wordt genoemd. Vlak na het sluiten van de bezwarentermijn geef de gemeente Werkendam een persconferentie over Aquarius met ontwikkelaar Jos Hendriks, professor Van Praag van de Universiteit van Lugano (deze blijkt niet te bestaan) en architect M. van Huut. 

2500 investeerders
Een dag later verschijnt een interview met Hendriks in het NRC over zijn studiecentrum in de Biesbosch. Voor zijn plan van 50 miljoen gulden zoekt hij nog 2500 investeerders. Het plan beslaat een oppervlakte van 10 ha. met daarop 375 appartementen plus studiecentrum met alle faciliteiten.

Hij weet zelfs burgemeester Henk Dorland voor zijn karretje te spannen om een aanbevelingsbrief te schrijven op briefpapier van Aquarius. Dorland gooit ook nog wat olie op het vuur door in een interview met Piet Hartman over de Biesbosch te spreken als ‘brandnetelbos’. En doet een wat merkwaardige uitspraak over het centrum met ‘subtropische vrouwen en drijvende Bokma’. 

Het doet de mannenbroeders van de SGP nog meer steigeren, van meet af aan zien ze helemaal niets in het megalomane plan. Ook de landelijke dagbladen zoals Trouw, NRC, Algemeen Dagblad en het Vrije Volk schrijven over Aquarius. 

Op onderzoek uit
Terwijl protesten aanzwellen, gaan kritische burgers op onderzoek uit. Eén van hen is Hylke Tromp uit Sleeuwijk. Hij schrijft een ingezonden brief en komt zo in contact met andere bezwaarmakers zoals Biesboschbewoner Danker Janse en Vincent Loosjes.

Tromp gaat op onderzoek uit en schroomt niet om betrokkenen te bellen, soms onder een valse naam. Hij bezoekt zelfs een informatiebijeenkomst over het plan in het Haagse Sofitel hotel. Op 28 februari 1986 presenteren de bezwaarmakers in Metropole in Gorinchem hun bevindingen aan media, politieke partijen, natuur- en boerenorganisaties. Vooral financieel rammelt het plan aan alle kanten. 

De Werkendamse politiek is in rep en roer, mede door de aankomende gemeenteraadsverkiezingen. Op 10 maart bespreekt ze het plan achter gesloten deuren, zelfs de verzamelde pers wordt het gemeentehuis uitgestuurd. 

Een week later krijgt advocaat Theo Sandberg opdracht de handel en wandel van Jos Hendriks te onderzoeken. Hij rapporteert zijn bevindingen een week voordat de gemeenteraad besluit over wijziging van het bestemmingsplan. 

Uit het onderzoek is maar één conclusie mogelijk: kappen met het plan. Werkendam kiest eieren voor zijn geld en blaast het plan af. De affaire ijlt nog na als Sandberg een rekening van 45.000 gulden indient voor het onderzoek. Hendriks stuurt tevergeefs een schadeclaim van tien miljoen gulden.

Zwakke bestuur
“Door ons onderzoek werd het zwakke bestuur zichtbaar, maar ook de domheid van de gemeenteraad. Ze hadden niet naar de feiten gekeken”, zo is de conclusie van Hylke Tromp na al die jaren. Door zijn verhuizing naar de Bannehof in Gorinchem besloot hij zijn Aquarius-archief te schenken aan de Historische Vereniging Werkendam en De Werken c.a.

Zijn bevindingen zijn ook nog online terug te vinden via https://archive.org/details/20210311-aquarius-affaire.

Hannie Visser

Freelance-redacteur Het Kontakt Altena

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden

• Archieffoto van Marianne Vos.
Marianne Vos boekt met winst in Dwars door Vlaanderen 250ste profzege op de weg Sport 27 mrt, 20:45
• Het Waterpoort Festival duurt een dag langer dan vorig jaar.
Waterpoort Festival 2024: dansen, zingen en een 'trip down memory lane' Nieuws 27 mrt, 17:54
• De A27 richting Utrecht is dit weekend dicht door onderhoudswerkzaamheden.
Capelse veer vaart langer door tijdens afsluiting van A27 in paasweekend Nieuws 27 mrt, 17:18

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden