Niemansonderzoek blijkt een lastige puzzel

MEERKERK • Het zit er nog altijd dik in dat de raad van VHL een onderzoek instelt naar de gang van zaken rond de affaire Niemans, maar hoe dat onderzoek er precies uit gaat zien en wie dat gaat uitvoeren is nog onduidelijk.

“De puzzelstukjes zijn aangereikt, de hoeken en randen zijn gevormd, maar de rest moet nog worden ingevuld.” Zo vatte commissievoorzitter Kees Bel het debat beeldend samen. 

CDA en VHL Lokaal presenteerden vorige week een ‘opiniestuk’ dat als voorzetje diende voor het onderzoek. “Het is belangrijk na te gaan of we alle informatie hadden om tot goede besluiten te komen. Bij veel inwoners leeft het gevoel dat de raad niet over die informatie beschikte”, aldus VHL Lokaal-voorman Wim van Dijk. 

“Als raadsleden voelen we ons verantwoordelijk voor deze kwestie die onze gemeente financieel zo hard heeft geraakt. Hadden we meer kunnen doen om dit te voorkomen?”, zei CDA-leidster Maria de Jong.

Faliekant tegen
De andere fracties gingen niet zonder slag of stoot akkoord met het voorstel. De VVD was zelfs faliekant tegen. Fractieleider Hanneke van der Leun: “Deze zaak heeft genoeg gemeenschapsgeld gekost. We kunnen onze tijd en ons geld maar een keer uitgeven. Wij besteden het liever aan speeltoestellen of subsidie aan verenigingen. We geven liever geld uit aan de toekomst dan dat we het verliezen aan het verleden.”

SGP-er Evert Geluk was milder gestemd. “Het is goed om verantwoording af te leggen aan de inwoners.” Tegelijkertijd vroeg hij zich af of de onderzoeksvraag wel juist is: “Alle besluiten hebben we genomen met de wetenschap van toen. Daar verandert het onderzoek niet veel aan.” 

De SGP-er vindt het daarom interessanter te kijken of de raad de kans had om in te grijpen, maar dat niet gedaan heeft. “En waarom heeft de accountant ons niet geadviseerd meer geld te reserveren, omdat een veel hogere claim een reële optie was?”

Niet somberen
CU-voorman Dico Baars riep de raad op om niet te somberen, maar vooruit te kijken. “Het is tijd om fundamenteel anders te kijken naar de relatie tussen inwoners en politici. Om aan te sluiten bij de wensen en ideeën in de wijken en buurten.”

Baars is niet tegen een onderzoek, maar was het op een aantal punten oneens met de voorgestelde aanpak. Hij wees op de rol van de rekenkamer van Vijfheerenlanden en de mogelijkheid van een vooronderzoek. Dat was koren op de molen van Klaas de Zwaan (D66): “De intentie is goed, het gaat om verantwoordelijkheid nemen en lering trekken uit het verleden. Maar ik heb grote twijfels of dit de goede manier is.” 

Net als andere woordvoerders had hij moeite met de onderzoeksvraag en de kosten van het onderzoek. “Onderzoeken lopen altijd uit qua tijd en geld.” Een analyse door een raadscommissie, eventueel gevolgd door een onderzoek door een extern bureau of de rekenkamer had zijn voorkeur. “Nu kiezen we voor een duur betaald advies waarmee we toch niks kunnen veranderen. En van dure adviezen hebben wij onze buik vol.” 

Christel van ‘t Pad (PvdA) was wel voor een onderzoek, maar onderschreef de suggesties én kritiek van de andere fracties. Dat bracht GroenLinks-voorman Erik van Doorn tot de constatering dat CDA en VHL Lokaal er wel erg bekaaid van af kwamen. “Ze nemen het initiatief en worden bedolven onder kritiek.” 

Al had ook Van Doorn de nodige suggesties: “Op social media zie je veel reacties van inwoners die zich benadeeld voelen door de ‘molensteen’ uit Vianen. Als we echt verantwoording willen afleggen, zou je dat moeten onderzoeken. Klopten de cijfers in de jaarrekening met de kennis die men destijds had”, aldus Van Doorn die ook pleitte voor de inschakeling van de rekenkamer.

Beduusd
Wim van Dijk reageerde beduusd: “Ik dacht dat er meer overeenstemming zou zijn. Ik kreeg even het gevoel dat er met man en macht wordt gezocht naar motieven om dit voorstel te torpederen. Ik mis bij veel sprekers de serieuze wens om hiermee door te gaan.”

Diverse woordvoerders benadrukten dat de opmerkingen bedoeld waren als ‘input’ om het voorstel te verbeteren, waarop Maria de Jong beloofde alle suggesties - rekenkamer, vooronderzoek - ‘mee te nemen’. 

De inmiddels weer ‘bedaarde’ Van Dijk: “We komen de volgende ronde met een nieuw stuk.” 

Waarop De Zwaan voorstelde eerst als fractievoorzitters de koppen bij elkaar te steken. “Anders zijn we het straks weer oneens.” 

Verantwoording afleggen
Doel van het Niemans-onderzoek is volgens het ‘opiniestuk’ van CDA en VHL Lokaal het afleggen van verantwoording aan de inwoners.

Daarnaast moet de plaatselijke politiek voor zichzelf vaststellen of de raad - in zijn controlerende rol - alle mogelijkheden heeft gebruikt om voor Vijfheerenlanden het best mogelijke resultaat te behalen in de kwestie Niemans. 

De partijen stelden voor het onderzoek te beperken tot de periode 2014 - het tijdstip van de eerste fusiegesprekken - tot heden en alleen te kijken naar het bestuurlijke traject en dus juridische zaken buiten beschouwing te laten. CDA en VHL Lokaal wilden het onderzoek laten uitvoeren door een extern bureau, waarbij de griffie een sturende rol zou krijgen. 

De kosten van het onderzoek schatten de initiatiefnemers op 30.000-50.000 euro. Als onderzoeksvraag formuleerden beide partijen: “In hoeverre heeft de raad in de zaak Niemans met de instrumenten die hij tot zijn beschikking had - en met de door het college beschikbaar gestelde informatie - het juiste kunnen doen om voor Vijfheerenlanden het best mogelijke resultaat te behalen?” 

De planning is/ was om het bureau nog voor de zomer te laten beginnen met het onderzoek om dat vlak na de zomer af te ronden. “Om daarmee de zaak Niemans ruim voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 definitief af te sluiten.”