‘Starters de dupe op woningmarkt in gemeente Vijfheerenlanden’

VIJFHEERENLANDEN • De gemeente Vijfheerenlanden gaat er alles aan doen om de positie van starters en jongeren op de woningmarkt te versterken. Een bijna onmogelijke opgave, gezien de gespannen woonmarkt.

De stijgende huur- en koopprijzen leiden ertoe dat er voor starters nauwelijks betaalbare woningen beschikbaar zijn. “De woningmarkt functioneert volstrekt onvoldoende”, schrijft het college in een brief aan de raad.

De vrije markt bepaalt de huur of koopprijs. Door de relatief lage rente zijn huizenkopers vaak in staat om meer te bieden voor een woning, waardoor de koopwoningen sterk in prijs zijn gestegen. De gemiddelde prijsstijging van een koopwoning lag het afgelopen jaar boven de tien procent. Ook voor het komende jaar verwachten experts een verdere stijging van de verkoopprijzen die ruim boven de inflatie zal liggen.”

Motie
De gemeenteraad heeft het college vorig jaar november middels een motie verzocht om inzicht te krijgen in de geprognotiseerde vraag naar starterswoningen per kern in Vijfheerenlanden. Ook moet er volgens de motie duidelijkheid komen over de initiatieven die reeds zijn genomen.

Vorig najaar stuurden jongeren uit Ameide een brief naar de gemeenteraad om aan te geven dat ze geen huis kunnen kopen in hun dorp: er worden te weinig nieuwe huizen gebouwd en wat wordt gebouwd is te duur voor de starters. Jongeren hebben vaak te maken met hoge studieschuld en met flexibilisering van de arbeidsmarkt. 

“Daarom is een vast contract niet voor iedereen weggelegd”, reageerde Gerben Willemse destijds. Hij is een jonge inwoner van Ameide. “Het is lastig een hypotheek te krijgen die hoog genoeg is om een huis in Ameide te kopen.”

In de raadsbrief geeft de gemeente aan dat in 2020 in totaal drie initiatieven zijn afgewezen, twee keer omdat ze niet passend waren in het landelijk gebied en één keer vanwege het te grote bouwvolume.

Onorthodoxe maatregelen
VVD, SGP en VHL Lokaal, de indieners van de motie pleiten in de motie voor onorthodoxe maatregelen, bijvoorbeeld door het splitsen van bestaande woningen in twee of meer appartementen, het ombouwen van leegstaande bedrijfspanden, kantoren en winkels tot starterswoningen/ appartementen en zelfs voor varianten van anti-kraak.

Het college moet in elk geval een meer stimulerende en activerende rol moeten nemen. Inwoners moeten worden betrokken en worden geholpen bij het opzetten van projecten die kunnen worden omgebouwd tot starterswoningen.

Ook vroegen de partijen zich in de motie af of inwoners uit de eigen gemeente wellicht voorrang kunnen krijgen bij het verkrijgen van een starterswoning. Dat is volgens het college niet mogelijk. Starters moeten gewoon concurreren met woningzoekenden van buiten Vijfheerenlanden.

Grondpositie
Probleem is dat de gemeente vaak afhankelijk is van ontwikkelaars met een ‘eigen’ grondpositie die uiteraard streven naar de meest gunstige marktwaarde.

Bij een herziening van een bestemmingsplan streeft de gemeente weliswaar naar 50% betaalbare woningen, maar dit kan er wel voor zorgen dat de financiële haalbaarheid van zo’n woningbouwproject in het geding komt. 

De gemeente werkt momenteel wel aan een doelgroepenverordening, waardoor via het bestemmingsplan voorwaarden kunnen worden gesteld aan nieuwe ontwikkelingen.

Intaketafel
De gemeente Vijfheerenlanden wil de beschikbaarheid van starterswoningen onder andere vergroten door een zogenaamde intaketafel: een laagdrempelig loket voor principeverzoeken van complexe planinitiatieven. Vanuit diverse disciplines worden de beoogde plannen voorzien van een eerste beoordeling.

“De initiatiefnemers kunnen dan waar nodig hun plannen bijstellen, waardoor het plan minder snel vastloopt in de formele behandelingsprocedure.”

Verder wordt gekeken naar de subsidiemogelijkheden via de Regeling Woningbouwimpuls, waarmee het kabinet de bouw van betaalbare woningen voor starters en mensen met een laag en middeninkomen wil stimuleren. De woningbouwimpuls richt zich op het versneld ontwikkelen van grote woningbouwlocaties waar ten minste 500 woningen gebouwd worden.

Door dit grote aantal is het niet waarschijnlijk dat de gemeente Vijfheerenlanden voor deze regeling in aanmerking komt, alhoewel de komende jaren nog wel veel woningen zullen worden gebouwd in het nieuwe dorp Hoef en Haag en de nieuwe stadswijk Broekgraaf aan de westelijke rand van Leerdam.

Er is ook geld beschikbaar voor een zogenaamde flexpool. Gemeenten kunnen bij de provincie subsidies aanvragen voor extra capaciteit, zoals bijvoorbeeld een planeconoom.

Starterslening
En verder zijn er natuurlijk de startersleningen. De gemeente trok eerder dit jaar een miljoen euro extra uit om starters op de woningmarkt in Vijfheerenlanden te ondersteunen. Het geld wordt gebruikt om jongeren te helpen hun eerste huis te bekostigen.