Auteur boek over Wingerdse dominee Boot: ‘Hij was een studeerkamergeleerde’

WIJNGAARDEN • Dominee Izaäk Boot, jarenlang werkzaam in Wijngaarden, was een opvallende persoonlijkheid. Er is nu een boek over hem.

Dominee Boot studeerde erg veel en was minder geïnteresseerd in het pastoraat. Hij had een flinke schare fans én mensen die ‘zijn’ kerk ontvluchtten. Als oud-Streefkerker schreef u, Cees Hoogendoorn (77) uit Zwijndrecht, een boek over hem. 

Boven het maaiveld
Eerder schreef u een boek over dominee J.J. Poort. Vanwaar die keuzes? “Poort was net als Boot iemand die boven het maaiveld uitstak. Ik heb Boot niet persoonlijk gekend, maar heb hem in mijn tijd als kerkenraadslid van de hervormde kerk in Streefkerk wel af en toe ontmoet. Ik vind het leuk en zinvol om door te geven wat naar mijn gevoel belangrijk is, daarom legde ik deze levensverhalen vast. Mevrouw Boot aarzelde aanvankelijk, toen ik haar mijn plan voorlegde. Maar er groeide vertrouwen. Geleidelijk aan heb ik van haar heel veel informatie gekregen.”

Verkeringstijd
Mevrouw Boot vertelde zelfs over haar verkeringstijd, die niet gladjes verliep? Ja, dat klopt. Boot heeft catechisatie gegeven in Rotterdam, daar zat zij. Nadat de catechisaties waren afgelopen, heeft hij haar een briefje geschreven, of ze nader kennis wilde maken. Ze kregen verkering. Op zeker moment had hij een beroep naar Wijngaarden aangenomen en de trouwdatum was vastgesteld. Mevrouw Boot merkte dat haar aanstaande man helemaal kon opgaan in studie, zij schrok daar geweldig van. Ze dacht: gaat dat wel goed? Toen heeft ze de verkering verbroken, de ring teruggestuurd en de trouwjurk ingekort om hem als gewone jurk te dragen. Boot besefte ineens wat hij aan het verliezen was. Ze hebben het uitgepraat. Aan het einde van zijn leven heeft hij tegen haar gezegd: ‘Ik ben toch soms te veel mijn eigen weg gegaan’. Ze is er erg mild mee omgegaan.”

Zeer belezen
Wat was dominee Boot voor iemand? “Hij was zeer belezen, kwam uit een arbeidersmilieu, is geboren in Kortgene, in 1930. Hij was hoog intelligent. Op school haalde hij altijd achten en negens. Behalve voor lichamelijke oefening. Na drie jaar ULO kwam er in Goes een gymnasium, toen is hij overgestapt naar de derde klas van het gymnasium. Dat kon eigenlijk alleen als je een ULO-diploma had, dus waarschijnlijk heeft hij een kruiwagen gehad. Zijn goede cijfers zullen geholpen hebben. Toen hij een jaar op het gymnasium zat, had hij weer allemaal achten en negens.”

Naar Moskou
“Hij wilde naar de universiteit, wat bijzonder is voor het milieu waar hij uitkwam. In 1950 is hij naar de theologische faculteit in Utrecht gegaan, om theologie en oude talen te studeren. Hij heeft vrij lang over zijn studie gedaan, hij moest tussendoor werken. En hij volgde het wereldgebeuren. De Koude Oorlog was gaande. Midden jaren vijftig heeft hij er even Russisch bij gedaan. In 1957 is hij met de trein naar Moskou gegaan. Hij beheerste het Russisch zodanig dat hij het kon verstaan. In 1971 promoveerde hij. Zijn proefschrift ging over de allegorische uitleg van Hooglied. Vrijwel al zijn examens deed hij cum laude.”

Studeerkamergeleerde
Hoe was hij in de omgang? “Een aangenaam mens, hij kon aangenaam gesprekken voeren, maar hij liet zelden iets van zichzelf zien. En in gezelschap kon hij zich zomaar terugtrekken in zijn studeerkamer, hij was echt een studeerkamergeleerde. Ik hoorde regelmatig dat zijn pastoraat een zwakke kant van hem was. Er is in Boven-Hardinxveld soms gezegd: ‘Boot is op bezoek geweest, dus het zal wel snel met die patiënt afgelopen zijn’. Mevrouw Boot probeerde heel erg om zijn tekorten wat op te vangen door zelf ook bezoekjes af te leggen. Boot kon betrekkelijk nonchalant met het pastoraat omgaan. Hij kon zeggen: ‘Toen ik twee jaar geleden bij hen op bezoek was heb ik alles al gezegd en er is niks veranderd, wat moet ik nog meer bij deze mensen doen?’ Hij blokkeerde soms in contacten. Terwijl je op een verjaardag heel geanimeerd met hem kon spreken. Maar op gegeven moment was hij dan niet meer geïnteresseerd, dan stokte het.”

Bootvluchtelingen
Hij was iemand die sterke sympathieën en antipathieën opwekte? “Ja, er haakten mensen af, die noemden ze Bootvluchtelingen. Maar een aanzienlijk deel van de mensen kwam juist voor hem naar de kerk. Hij had een puur gereformeerde leer. Dat is ook de reden waarom hij in Boven-Hardinxveld beroepen is. Er waren twee predikantsplaatsen, het ging een beetje de linkse kant op, toen is hij gekomen. Ook mensen die het niet zo met zijn leer eens waren kwamen naar zijn diensten, omdat ze zijn uitleg intrigerend vonden. Hij was altijd in staat om met voorbeelden en fictieve dialogen heel goed de boodschap neer te zetten. Hij hanteerde de klassieke retorica en preekte meestal in drie punten.”

Vegetariër
Hij maakte zich sterk voor dierenwelzijn? “Ja, hij vond dat je heel zorgvuldig moet omgaan met de schepping. Een spin maakte hij niet dood, die ving hij in een lucifersdoosje om buiten neer te zetten. Hij heeft in de jaren zeventig veel aandacht gevraagd voor dierenwelzijn. En hij was al jong vegetariër. Al gedurende zijn jaren in Wijngaarden heeft hij behoorlijk geageerd tegen de intensieve veehouderij. Hij heeft hierover ook gepubliceerd en was lid van een werkgroep van de Dierenbescherming. Juist in de kringen waarin hij verkeerde sloeg die boodschap niet erg aan.”

Genoeg-economie
“Hij vond verder dat Nederland zich moest richten op een genoeg-economie, niet op een groei-economie. Ja, in die zin was hij zijn tijd vooruit. Hij had geen auto, wilde ook geen garage bij de pastorie in Wijngaarden. Na zijn vertrek schreef hij aan zijn opvolger De Greef: ‘Let erop, de kerkvoogdij is van plan de tuin te vernielen, ze willen er een garage bouwen. Sta dat niet toe.’ Maar die garage is daar wel gekomen.”

Hellevaart
Hebt u ook Bootvluchtelingen gesproken? “Nee, maar ik weet dat mensen over zijn leer zeiden: ik vind deze mening te hard, te gereformeerd. Ze vonden dat hij te weinig aandacht had voor de genade. Maar hij predikte wet en evangelie, hij liet er geen misverstand over bestaan dat die wet erbij hoort. Aan de vooravond van Hemelvaartsdag preekte hij eens over de hellevaart van Kapernaüm. Mensen zeiden: ‘Dominee, wat doet u nou?’ Hij zei: ‘Ja, dat staat ook in de Bijbel’.”

Boek bestellen
Izaäk Boot: hij diende de hervormde gemeenten van Wijngaarden (1961-1973), Nijkerkerveen (1973-1977) en Boven-Hardinxveld (1977-1992). Boot overleed in 2000 op 69-jarige leeftijd aan kanker en werd begraven in Wijngaarden. Het boek over zijn werk en leven, ‘Prediker van het Koninkrijk der hemelen’, is verkrijgbaar bij alle boekhandels en via: www.hetkoninkrijkderhemelen.nl. Op deze site verzamelde Hoogendoorn ook honderden preken van Boot.