VHL Lokaal, CDA, SGP en PvdA gaan formatiegesprekken in; beoogde oppositie verrast en teleurgesteld

VIJFHEERENLANDEN • Informateur Rinus Houtman ging vorige week in gesprek met het college van de afgelopen drie jaar en met afgevaardigden van elke partij. Daarop kwam hij tot een advies wat maandagavond werd besproken. Het doel was om alle partijen te informeren over de informatiefase. Houtman benadrukte tijdens de vergadering meerdere malen dat het een voorlopig advies betrof. De beoogde coalitiepartijen lieten echter weten dat zij de intentie hebben er uit te komen met elkaar.

En dat zorgde voor verbazing en teleurstelling bij de overige partijen, die zich al op voorhand buitenspel voelen gezet. Nadat Houtman in het kort had toegelicht hoe hij te werk was gegaan en waarom hij tot bepaalde aanbevelingen was gekomen, was het woord aan Teus Meijdam van VHL lokaal. Hij verklaarde meteen zich te kunnen vinden in het rapport en met de drie beoogde coalitiepartners in gesprek te willen. Evert Geluk (SGP), Joop van Montfoort (PvdA) en Marieke van der Spek (CDA) sloten zich hierbij aan. 

Drie van de vier beoogde coalitiepartijen verloren zetels
De meest gehoorde kritiek van de overige partijen was het feit dat drie van de vier beoogde coalitiepartijen een zetel verloren. Dit geldt namelijk voor het CDA, de SGP en de PvdA. Dico Baars van de ChristenUnie zei hierover: “Ik heb begrip voor de centrale rol die VHL Lokaal krijgt: zij hebben immers twee zetels meer gehaald dan in 2018. Vervolgens worden CDA en SGP als logische partners bestempeld, terwijl beide partijen een zetel hebben verloren.”

“Tegelijk wordt er niets over de VVD of ChristenUnie gezegd, terwijl de één een zetel winst boekte en de ander gelijk bleef. Bovendien hebben zowel de VVD als de ChristenUnie evenveel zetels als de SGP. Er wordt op deze manier geen recht gedaan aan de verkiezingsuitslag.”

Inwonersparticipatie 
Hij kreeg hierin bijval van Hanneke van der Leun van de VVD die bovendien aangeeft dat het brede draagvlak wat men nastreeft met deze coalitie niet wordt gecreëerd: “In Vianen en Hoef en Haag stemde 50% en 74% op andere partijen. Dus deze bewoners zijn straks niet vertegenwoordigd, terwijl in raadszetels straks een overmacht aan coalitie-posities bekleed gaat worden door inwoners van Leerdam. Daarmee wordt het vooraf gevraagde brede draagvlak met voeten getreden. Een gemiste kans om serieus werk te maken van inwonersparticipatie.”

Farce 
Dat laatste vond ook Erik van Doorn van GroenLinks: “We hebben ons slotdebat staan houden voor 75 man die voor het grootste deel zelf lid waren van een partij. Dat was een farce. We hebben aangegeven dichter bij de inwoners te willen komen, maar dat laten we met deze formatie niet blijken.”

Jaap Breur van D66 voegde hier aan toe dat er met deze coalitie geen sprake is van continuïteit wat betreft de wethouders. Van de huidige wethouders zou er immers niemand blijven zitten. Hij sprak bovendien zijn zorgen uit voor de toekomst als “dit blijkbaar de manier van werken wordt.”

Partijen bepalen zelf
Het is immers niet enkel het advies informateur Houtman. De partijen, met VHL Lokaal in de lead, bepalen uiteindelijk nog altijd zelf met wie ze in gesprek gaan om een coalitie te vormen. Dit benadrukte Houtman ook meerdere keren: “Ik heb informatie opgehaald bij de partijen en heb op basis daarvan gekeken wie er bij elkaar kunnen passen en met elkaar in gesprek willen.”

Een ander punt waarover de ‘oppositiepartijen’ vielen was het punt in het rapport waarin het gaat over een eventuele wethouder van buitenaf. Vijfheerenlanden had zes wethouders en gaat nu terug naar vijf. Tijdens de gesprekken kwam het idee op om, naast een wethouder van iedere coalitiepartij, iemand van buitenaf te halen. Houtman bestempelde dit als ‘iets om over na te denken’. Niet als keihard advies. 

Dico Baars: “Er zijn voldoende capabele bestuurders beschikbaar uit de eigen gemeenschap. Dat een aantal beoogde coalitiepartijen, waaronder nota bene een lokale partij, dit nu al als een optie noemt, begrijp ik niet. Als men daar daadwerkelijk voor kiest, heeft men de kiezer wel wat uit te leggen.”