Gevarieerde reacties van kerken op laatste coronamaatregelen

REGIO • Kerken in de regio gaan verschillend om met de laatste coronamaatregelen. Veel kerken kiezen voor online avonddiensten, andere hebben de tweede zondagse dienst vervroegd.

Waar er bij de gereformeerde gemeente in Alblasserdam ook na vijven nog mensen in de kerk zitten, is de hervormde dominee van Giessenburg ’s avonds alleen via internet te horen. Ook de hervormde kerk in Oud-Alblas koos voor online avonddiensten. Hervormd Hoogblokland heeft de avonddiensten vervroegd, zodat iedereen om vijf uur weer thuis kan zijn. Voor de gereformeerde kerk De Morgenster in Papendrecht was het makkelijk; daar zijn al jaren geen avonddiensten meer.

Hoogblokland, hervormde kerk
De gedachte achter de overheidsmaatregel is: ’s avonds zoveel mogelijk contacten voorkomen. De hervormde kerk van Hoogblokland heeft ervoor gekozen de tweede dienst wel door te laten gaan, maar te vervroegen: in plaats van om 18.30 uur begint deze nu om 15.30 uur.

Geschrapt
Heeft de Hoogbloklandse kerkenraad overwogen om te handelen naar de geest van de maatregelen in plaats van naar de letter? Dominee Martin Zeeman: “Wij nemen die maatregelen heel serieus. Ik denk dat dit ook helder is in keuzes die we hebben gemaakt, wat betreft alle andere activiteiten. Alle doordeweekse avondactiviteiten worden geschrapt. De kerkdienst is belangrijk voor de gemeente. Vorig jaar hebben we het anders gedaan. We hebben toen heel wat opgetuigd qua techniek en met zangers.”

Kleine aantallen
“Nu kiezen we ervoor de avonddiensten te vervroegen. De tweede dienst is voor ons ook een manier om het aantal kerkgangers over twee momenten te verspreiden. Dus we houden nog steeds kerkdiensten, maar het gaat ’s avonds om heel kleine aantallen. En we zenden nog steeds alles uit.”

Zingen
Hervormd Hoogblokland volgt de richtlijnen van de PKN en kijkt ook naar de website van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO). “Op 27 november was het advies van het CIO: hou voor deze zondag nog maar even aan wat je vorige week deed. Maar Rutte deed een klemmende oproep aan kerken om een oplossing te vinden. Veel andere kerken vonden het te kort dag om diensten om te gooien. Wij zijn een van de kerken geweest die op zondag 28 november al een dienst in de middag hadden.” En het zingen? “Het aantal verzen houden we beperkt.”

Giessenburg, hervormde kerk
Dominee Jan Holtslag van de hervormde kerk in Giessenburg: “Op zondag 28 november lukte het niet om de avonddienst te vervroegen.” De kerkenraad koos uiteindelijk voor een online dienst. “Want het verschuiven van diensten vermindert niet het aantal contactmomenten, wat momenteel een vereiste is. Tegelijk hebben we kwalitatief goede mogelijkheden voor digitaal uitzenden. Dit maakt een keuze hiervoor eenvoudiger.”

Kinderkerstfeest
Hervormd Giessenburg hoopt het kerstfeest van de zondagsschool wel te vervroegen. “Dat heeft te maken met het gesprek dat minister Grapperhaus nog zal hebben met het CIO over kerst en omdat een kinderkerstfeest zonder kinderen een onmogelijkheid is. Vanwege het belang van ventileren houden we ruimte tussen de normale zondagse erediensten. Er wordt in de afkondigingen gewezen op ingetogen zingen. Het is daarbij zoals bij alles: voor de één eenvoudiger dan voor de ander.”

Oud-Alblas, hervormde kerk
De hervormde kerk in Oud-Alblas heeft op donderdag 2 december vergaderd over de nieuwste maatregelen. Ouderling Geert Voordijk: “We voelen er niet veel voor om te verschuiven naar 3 uur ’s middags. Uiteindelijk heb je dan dat besmettingsrisico op een ander moment. We zullen de avonddiensten verder afschalen, zodat die voornamelijk online gebeurt. Het doel is dat mensen worden bereikt met het evangelie. Een aantal mensen moet in de kerk zijn omdat je een dienst moet creëren en er zitten gemeenteleden die geen internet hebben.” Bijeenkomsten en vergaderingen die voorheen in de avonduren plaatsvonden, heeft de kerk stilgelegd.

Zingen
Lukt het om ingetogen te zingen? “Normaal zingen we tien liederen in een dienst, we zijn aan het begin van de coronaperiode al teruggegaan naar vijf. We hebben het uitgerekend; zingen mag maximaal 8 minuten. Ook dat willen we verder afschalen. Tijdens de dienst staan er ramen open en de ventilatie aan. Niemand schiet er wat mee op als er oudere gemeenteleden ziek worden.”

Zoektocht
Het was voor de kerkenraad van Oud-Alblas ‘een hele zoektocht’, zegt Voordijk. “Waar doe je nou wijs aan? In de gemeente leven heel verschillende meningen. In de kerkenraad vallen de verschillen wel mee, we waren we er eenduidig over: die vijf uur is niet ingezet om alles maar voor vijven te gaan doen.”

Papendrecht, gereformeerde kerk De Morgenster
De Morgensterkerk in Papendrecht heeft al een aantal jaren geen middagdiensten meer. Doordeweekse bijeenkomsten in de avonduren zijn geschrapt. In de ochtenddiensten mogen minder mensen komen en via de livestream kan iedereen thuis meekijken. Dominee Birke Rapp: “Ons gebouw is relatief groot, er kunnen ongeveer tweehonderdvijftig mensen in. Er mogen nu maar zestig mensen komen op een zondag. Ventileren lukt goed, voor, tijdens en na de dienst.”

Zingen
De gemeente mag 30 procent van de liederen meezingen. “We hebben elke week twee à drie zangers. Die zingen het grootste deel van de liederen. Of mensen ingetogen zingen? Iedereen is zo alert, ik heb niemand meer uit volle borst horen meezingen.”

QR-codes
Rapp en haar kerkenraad vonden het niet lastig om na de Haagse persconferentie van 26 november knopen door te hakken. “Het is niet moeilijk want iedereen moet zijn steentje bijdragen. Sommige leden zouden nog verder willen gaan door bij binnenkomst QR-codes te checken. Maar wij willen dat iedereen die zich aanmeldt kan komen. We volgen hierin de adviezen die door de Protestantse Kerk in Nederland worden gegeven. Voor activiteiten overdag moeten mensen wel een QR-code laten zien.”

Kerst
Op het moment overweegt de Morgensterkerk samen met de Papendrechtse Bethlehemkerk (waarmee de kerk veel samenwerkt) om de avonddiensten met kerst en op oudejaarsavond alleen via de livestream te laten volgen. De beslissing wordt volgende week genomen.

Alblasserdam, gereformeerde gemeente
De gereformeerde gemeente in Alblasserdam houdt vier diensten op een zondag. Ouderling Arie Hak: “Onze laatste dienst begint om half vijf, anders redden we het niet want we moeten ook ventileren tussen de diensten door. De laatste dienst is om zes uur afgelopen. We hebben een goed ventilatiesysteem. Met twaalf sensoren meten we de hele zondag hoe de concentraties zijn en sturen we de verse luchttoevoer voortdurend bij.”

Contactmomenten 
Net als in de andere kerken houden de bezoekers afstand. “En mondkapjes zijn verplicht, net als het ontsmetten van handen bij binnenkomst.” Mensen die een dienst willen bijwonen moeten zich aanmelden, zodat de kerk hen kan verdelen over de diensten. “Andere activiteiten hebben we opgeschort, zoals die van verenigingen en catechisaties, om contactmomenten even stop te zetten.”

Grondwettelijk recht 
Was het een lastig besluit? “Natuurlijk hebben we er discussie over gehad. Wat is wijsheid? Maar het gaat daarbij niet alleen om het advies van de overheid, dat we zoveel mogelijk willen volgen. We handelen naar de geest ervan, om te zorgen dat het besmettingsgevaar geminimaliseerd wordt, en brengen het aantal contactmomenten terug. Waar mogelijk schakelen we mee, maar we laten niet toe dat de eredienst in het gedrang komt. Daarvoor vallen we terug op de opdracht van de Heere en op ons grondwettelijk recht.”

Ventilatiesysteem 
Wat de zang betreft zijn maatregelen van de baan, zegt Hak. “We hebben de afgelopen tijd veel minder gezongen, maar op dit moment is er geen bijzondere maatregel voor het zingen. Dat heeft te maken met ons sublieme ventilatiesysteem, waardoor we de noodzaak niet zo inzien. ‘Zingen is twee keer bidden’, zei Augustinus al.”

Via scholen 
De Alblasserdamse kerk heeft de besmettingscijfers in de gemeente goed in de gaten gehouden. Het aantal nieuwe besmettingen in de gemeente is de afgelopen 3 weken meer dan gehalveerd. We hebben nog geen besmettingen tot onze kerk kunnen herleiden. Het gaat voornamelijk via de scholen.”