Ammerse Janny Gelderblom verkocht haar laatste paar schaatsen

GROOT-AMMERS • Maar liefst 42 jaar verkocht Janny Gelderblom (79) uit Groot-Ammers schaatsen, vanuit een klein winkeltje in de Kerkstraat. Afgelopen winter deed ze dit voor het laatst. ‘De contacten met klanten zal ik missen.’

In februari van het jaar 1979 verhuisde Janny met haar man Gijs en twee dochters van het Fortuijnplein naar de Kerkstraat, na het onverwachte overlijden van zwager Henk Gelderblom. Haar man werkte in de smederij achter de woning, Janny nam de gereedschapswinkel in het voorhuis over van haar zwager en schoonzus. 

Snoepwinkeltje
Terwijl ze haar blik de woonkamer laat rondgaan zegt Janny lachend: “Mijn schoonouders woonden hier met twaalf kinderen, knap hè?” De woonkamer was destijds ook nog eens een stuk kleiner. “In het voorste deel had mijn schoonmoeder een snoepwinkeltje. Mijn schoonzus ging er later onder andere gereedschap, vuurwerk en schaatsen verkopen.”

Gezellig
Nadat Janny op haar zestigste gestopt was met de verkoop van gereedschap en vuurwerk, werd de winkelruimte bij de woonkamer getrokken. Vanaf die dag ontving ze mensen die schaatsen kwamen kopen altijd in de smederij. Eerder nodigde ze klanten die ze wat beter kende soms in haar woonkamer, omdat de winkel zo klein was. Die mochten dan achter de toonbank langs het huis in. Het woord privacy stond niet in haar woordenboek. “Ik vond dat gezellig. Ze mochten schaatsen passen en via de zijdeur er weer uit. En soms waren de schaatsen van mensen die ze wilden inruilen al eerder de winkel uit dan de klanten zelf.”

Prachtige tijd
Janny groeide op in een boerderij aan het Graafland. Als kind en tiener schaatste ze graag. “Maar toen ik hier de schaatsenverkoop ging doen, was ik vaak zo moe dat ik zelf niet veel meer heb geschaatst. Ik verkocht ook onder andere mutsen, schaatsbeschermers en veters. De mensen kwamen tot tien uur ’s avonds. Het was een prachtige tijd. Ik vond het mooi om iemand blij te zien, iemand te kunnen helpen.” Met een scheef hoofd en een glimlach: “Dat zit in je karakter.” Ze dacht mee met de gezinnen, die ze meestal goed kende. “Tegen de moeder van een groot gezin zei ik: als je nu een paar goede schaatsen koopt, kun je ze doorgeven aan het volgende kind. En ik bewaarde tweedehands exemplaren voor mensen, om ze blij te maken.”

Grote voorraad
Toen ze begon had ze weinig verstand van haar koopwaar. “Mensen kwamen bijvoorbeeld om een drevel, maar ik wist niet wat dat was.” Haar ogen twinkelen bij de herinnering. “Ik had een boek met plaatjes, zo heb ik het geleerd.” Haar ouders dachten met haar mee. “Ze zeiden: je moet het geld dat je voor de schaatsen ontvangt bewaren, dan kun je de volgende winter weer inkopen. Doordat we een steeds grotere voorraad kregen, waren we bekend tot in de omstreken. Als het begon te vriezen, hadden wij al schaatsen. Mensen konden ze ook inruilen.”

Vikingfabriek
Zodra het kwik daalde, brak in huize Gelderblom de schaatskoorts los. Tijdens grote drukte hielpen ook de beide dochters. Echtgenoot Gijs sleep schaatsen. “Ik denk dat hij dat tot het jaar 2000 heeft gedaan.” Janny’s dochter Crista Scherpenisse zette onlangs enkele herinneringen op Facebook, over de lange ritten naar Joure om nieuwe voorraad te halen bij de Vikingfabriek. ‘Dat was de kracht, voorraad. Gelijk kunnen verkopen als de ijskoorts begon te broeien.’ Ze kochten bij voorkeur in de zomer in, dat was goedkoper.

Skischoen
Janny herinnert zich de bezoekjes van vertegenwoordigers van Viking en Zandstra. “Op een dag kwam Zandstra met schaatsen met harde schoenen. Ik zag dat helemaal niet zitten: een schaats met een skischoen? Ik heb er toch maar tien paar gekocht. Een schoonzoon ging ermee het ijs op en reed voor het eerst van zijn leven moeiteloos 25 kilometer.”

Schoonzonen
Gijs overleed in 2003. “De eerste schaatswinter daarna was In 2009. Ik was bijna door de voorraad heen. Mijn dochters zeiden: je kan doen wat je wil, maar we helpen niet meer.” Met een ondeugende blik: “Toch kocht ik het andere jaar weer schaatsen, ik kon het niet laten. Uiteindelijk kwamen mijn dochters toch weer helpen. We vonden dat we ook moesten blijven slijpen. Mijn schoonzonen zijn toen ‘op les’ geweest bij Goof IJzerman, want hij had dezelfde slijpmachine. In 2013 heb ik de laatste schaatsen ingekocht.”

Niks aan
Toen het vorige maand stevig begon te vriezen, zag Janny haar kans schoon om de laatste voorraad te verkopen. Helaas was het als gevolg van corona niet zo gezellig als voorheen. “Ik vond er niks aan. Mijn dochter had het voorraadje dat ik nog had op internet gezet. Klanten bleven buiten, betaalden met een tikkie en waren binnen 5 minuten weer weg. Hoeveel paar we verkocht hebben? Zestig denk ik.”

Beetje zielig
Wat ze het meest gaat missen? “De contacten met klanten. Maar ik kan het gewoon niet meer. Vrijdagmiddag 12 februari hebben we de meeste schaatsen verkocht. Zat ik daar in die stoel… ik voelde me een niksnut en een beetje zielig. Maar je moet gewoon blij zijn, dat ben ik ook wel.”Ze heeft twee nieuwe knieën en een rollator en krijgt binnenkort een driewieler. “Ik hoop dat ik dan weer rondjes kan fietsen. Verder maak ik kaarten voor kennissen en vrienden. En voor mensen van onze kerk. Dan schrijf ik: ‘We kennen elkaar wel niet persoonlijk, maar ik schrijf u toch een kaartje’.”

Smederij
Voor de foto poseert ze in de smederij, met een van de overgebleven paren schaatsen. Alles staat en ligt er nog, alsof de smid er net uit wegliep. Winters zonlicht valt naar binnen op een rek met hoefijzers, het aambeeld, de vuurplaats en de travalje van dikke balken, waarin paarden werden vastgezet tijdens het beslaan. “Kijk, mijn mans overall en sjaal hangen er ook nog”, zegt Janny.

Naam opgebouwd
Op het Facebookberichtje van haar dochter kreeg Janny tientallen reacties. “Een stuk of zestig denk ik. Ik loop niet naast mijn schoenen, maar ik vind het wel leuk. Ik kreeg zelfs een kaart van een klant. Voor de mensen in het dorp ben ik nog steeds de mevrouw van de schaatsen en het vuurwerk, ik heb een naam opgebouwd. Jeugd zegt tegen me: ‘U bent toch de mevrouw van de schaatsen?’ Dat doet je goed.”