Stan van Diejen uit Brandwijk blikt terug op zijn coming-out

BRANDWIJK • Uit de kast komen in de Alblasserwaard, hoe gaat dat? Stan van Diejen uit Brandwijk gaat er in het kader van Coming-Outdag op in.

Een interview over zijn coming-out; Stan van Diejen moet er een enkele dag over nadenken. Want de geboren en getogen Brandwijker is niet iemand die zich thuisvoelt op de barricaden. “Je zult mij niet met een regenboogvlag op mijn wang geschilderd vooraan zien gaan in de strijd”, glimlacht hij. 

Uiteindelijk geeft juist dat voor hem de doorslag: niet het strijdvaardige, maar het gematigde verhaal vertellen. Dat verhaal begint jaren geleden, als Stan nog ‘in de kast zit’ en het daar eigenlijk helemaal niet zo slecht naar zijn zin heeft. “Ik was nooit van de verliefdheden, flirten of daten. Niet dat ik meisjes of jongens niet heel mooi kon vinden, maar eigenlijk was dat een soort slapend deel van mijn leven.”

Graafstrooms Fanfare
Voor het oog van de buitenwereld past hij op een gegeven moment precies in het plaatje. Actief in het bestuur van Graafstrooms Fanfare en CPJ Centrum, een leuke vriendin (”Dat ging heel natuurlijk. We zaten samen in een vriendengroep, het klikte heel goed met haar en op een gegeven moment hadden we verkering”), op weg naar huisje, boompje en beestje. 

Tot hij een jaar of twee geleden via internet een jongen leert kennen. “Met hem ervaarde ik een gevoel dat veel dieper ging dan wat ik bij mijn vriendin had. Het was een eye-opener, ik wist niet dat dit bestond.”

Intens
Het is voor Stan een vorm van wakker worden. “Achteraf was het een verbazend korte omslag”, blikt hij terug. “Het gebeurde binnen een maand. Het gevoel was zo intens; ik wist dat ik hier iets mee moest om niet te hoeven leven met een leugen.”

Zijn broer en schoonzus zijn de eersten aan wie hij het vertelt. Ze zijn begripvol, ondersteunend, maar zeggen wel meteen: ‘Je vriendin moet weten.’ Een zelfde boodschap krijgt hij van zijn ouders.

Tropenweekend
De dag erna maakt hij de moeilijkste rit, naar zijn vriendin. “Je weet dat je iemand pijn gaat doen. Ik hield van haar, maar niet op de manier die ik ervaren had met die jongen. Ik wist dat ik niet anders kón dan de knoop doorhakken.”

Hij is even stil, zegt dan met een wat pijnlijke lach: “Ja, het was echt een tropenweekend. Enorm emotioneel. Ook voor mezelf gingen er deuren dicht. Het leven van een hetero, met bijvoorbeeld het vooruitzicht van echt samen kinderen krijgen, dat kon definitief niet meer.”

Begrip
Eenmaal uit de kast ontmoet Stan eigenlijk alleen maar begrip en steun. Zijn ouders zijn een goed voorbeeld. “Zij reageerden zo liefdevol. Het gekke was dat ze het zichzelf aanrekenden dat ik er niet eerder mee naar buiten was gekomen, dat ze er niet meer voor open hadden gestaan. ‘We waren er graag voor je geweest.’ Onterecht natuurlijk; al waren ze nog veel meer open minded geweest, dat had voor mij niet uitgemaakt. En ze waren bang dat het mijn leven zwaarder zou maken, door wat je hoort over het uitschelden en soms zelfs het in elkaar slaan van homo’s.”

Olifant in de kamer
Dat laatste kwam zeker niet op zijn pad. In zijn familiekring, bij zijn vrienden, in de besturen waarin hij zat, de coming-out leverde geen enkele negatieve reactie op. “Sterker nog, ik had eigenlijk verwacht dat meer mensen zouden zeggen: ‘Ik had het altijd al gedacht.’ Maar de meesten waren oprecht verbaasd.” 

“Achteraf viel voor mij wel veel op zijn plek. In mijn jeugd heb ik er onbewust toch mee rondgelopen, was het de olifant in de kamer die niemand zag. Allerlei zaken vielen op hun plek. Ik was nooit het prototype polderjongen, ging niet voetballen of werken bij een boer. Ik las boeken en ging naar de fanfare.”

Niks Aan de Zeis
Wat opvalt als je met Stan praat over de manier waarop er in Nederland en in de Alblasserwaard omgegaan wordt met de LHBTI-gemeenschap is zijn nuchterheid en genuanceerdheid. “Als ik hier langs de dijk hand in hand met een jongen ga lopen, wordt erover gepraat. Logisch toch? Dat zou ik zelf ook doen. Ik geloof trouwens niet dat homo-zijn ooit volledig geaccepteerd zal worden. Hetero komt het meest voor, als homo ben en blijf je de uitzondering. En dat hoeft niet perse verkeerd te zijn.” 

Rekening houden met anderen, het komt eveneens aan bod. Zo speelt broer Lars in de klompenrockformatie Niks Aan de Zeis. Niet echt een band die in de gayscene op een uitnodiging hoeft te rekenen. Lachend: “Ik heb laatst nog met ze meegespeeld. Maar om bij de schuurfeesten waar zij optreden hand in hand met een jongen binnen te komen lopen, ik weet niet hoe het publiek daarop zou reageren. Moet je dat dan ook wel willen? Het is denk ik niet de meest handige manier om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Dat is ook mijn Alblasserwaardse insteek, die ik hier heel erg waardeer: je moet geen probleem maken als het er niet is.”

Heilig Avondmaal
Nog een goed voorbeeld van zijn instelling: de pijn die hij ervoer toen hij in de kerk in Molenaarsgraaf niet meer aan het Heilig Avondmaal mocht. “Homofilie, het homo-zijn, wordt geaccepteerd, homoseksualiteit, het in de praktijk brengen, niet. Ik ben eerlijk geweest, al wist ik dat dit het gevolg zou zijn. Dat vond ik moeilijk.” 

“Tegelijkertijd weet ik dat het niet iets persoonlijks is. De mensen die het beleid hebben gemaakt proberen er ook het beste van te maken. Ik kan dan wel enorm gaan schoppen tegen dat beleid, maar wat schiet ik daarmee op? Mensen in mijn omgeving waren daar trouwens veel verontwaardigder dan ik zelf over.”

Dankbaar
Stan woont inmiddels in Rotterdam en werkt in Den Haag bij het Ministerie van Economische Zaken. Maar met grote regelmaat is hij nog in de Alblasserwaard te vinden. Hij voelt er zich er thuis en geaccepteerd. “Ik ben er heel dankbaar voor dat mijn coming-out zo gegaan is. Ik weet heel goed dat dat lang niet voor iedereen opgaat.”