• Els van Lis wrikt graag stenen uit de grond, om ruimte te maken voor planten.
• Els van Lis wrikt graag stenen uit de grond, om ruimte te maken voor planten. Foto: Peter Paul Klapwijk

Operatie Steenbreek zorgt voor groene revolutie

Algemeen Serie klimaatadaptatie 656 keer gelezen

GORINCHEM • 'Moestuintante' Els van Lis en oud-docent Ab Wessels strijden in hun stad Gorinchem voor meer groen en minder beton.

Als genoeg mensen zich inzetten voor meer groen in hun tuin, stad of dorp is dat niet alleen leuk, maar vergroot dat bovendien onze overlevingskansen op planeet aarde. Dat drijft Els van Lis en Ab Wessels bij hun werk voor Operatie Steenbreek.

Soms somber
De aarde warmt in snel tempo op, als gevolg van CO2-uitstoot door mensen, daar is een overweldigende meerderheid van experts het over eens. De zeespiegelstijging bedreigt kuststeden, hittegolven zullen vaker ondraaglijk heet worden, de wereldwijde voedselvoorziening staat onder druk. Ab: “Soms ben ik er somber over. Maar onze drive is de urgentie.” Els: “Ik maak me super veel zorgen over het klimaat. Wat we hier in Gorinchem doen, is mijn troost.” Ab: “Je moet je successen vieren. Iedereen heeft invloed, wees je ervan bewust hoe krachtig die is.”

Gezonder
Die invloed bestaat bijvoorbeeld uit het vergroenen van de omgeving, om CO2 vast te houden. Els heeft haar tuin omgetoverd tot een sierlijke jungle waar allerlei beestjes zich thuis voelen. Ook mensen genieten er van de geuren en kleuren. “Als onze omgeving groen is, worden we daar met z’n allen gezonder van”, vertelt Els op de veranda achter haar huis, waar het ruikt naar de drogende kruiden die ze heeft opgehangen. “Dat we er gezonder van worden, is aan alle kanten onderzocht. Mensen groeien als er planten groeien, kinderen ontwikkelen zich prettiger.”

Buurtmoestuin
Els kijkt veel verder dan haar tuin. De ‘moestuintante’ van de Lingewijk wordt ze soms genoemd, omdat ze les geeft in de buurtmoestuin van ‘haar’ Lingewijk. Ook ging ze met actiegroep Extinction Rebellion de straat op, ruimt ze zwerfvuil op en deelt ze op veel plekken haar kennis van de natuur.

Bewustwording
Als een van de drijvende krachten achter de lokale afdeling van Operatie Steenbreek maakt ze bedrijven en burgers enthousiast voor het vergroenen van hun tuin of omgeving. "We delen kennis, kijken of er subsidies te vinden zijn. Het begint bij bewustwording. Met als slogan: ‘Geen tegels maar egels’."

Klimaatdoelen
Operatie Steenbreek valt in Gorinchem onder de paraplu van Gorcum Natuurlijk Groen (GNG), waar ook Ab Wessels bij betrokken is. Hij was teamleider bij het Wellantcollege en is nu zelfstandig tuincoach. Vanwege het interview zit ook hij in de tuin van Els, om uit te leggen wat GNG doet. “We adviseren particulieren die meer groen in hun tuin willen, maar niet weten hoe ze dat het best kunnen aanpakken. En we praten met de gemeente Gorinchem over hun klimaatdoelen, stimuleren hen die doelen concreet te maken. Want als je tuinen en plantsoenen vergroent, zorgt dat voor een enorme diversiteit aan planten en dieren. Dat haal je in een weiland niet; dat is in wezen meestal een groen parkeerterrein.”

Enge beestjes
Ze richten zich ook op scholen. Samen met andere organisaties realiseerde GNG bij de J.P. Waaleschool een groen plein. Kinderen reageren vaak enthousiast. Ab, met een grijns: “Zij krijgen hun ouders wel mee. Als een kind zegt: ‘Pap, ik heb zaadjes van de meester en die wil ik een plekje geven’, gaat er zo een steen uit de tuin. Maar kinderen worden ook beïnvloed door hun ouders. Als ze opgroeien in een steentuin, leren dat beestjes eng zijn en dat je die moet bespuiten met gif, zijn ze al een beetje geformatteerd. Wij moeten zorgen voor bewustwording.”

Pissebed
Els: “Buiten leren ze meer en leuker dan binnen met een schermpje. Ze willen voelen, ruiken, graven en tasten. Eerst vinden ze alles eng. Maar na twee moestuinlessen weten ze niet hoe snel ze een pissebedje uit de composthoop moeten halen. Ze vinden het ook ontzettend leuk om met een loep de larfjes van lieveheersbeestjes te bekijken."

"Sinds de familie Bayer (firma die bestrijdingsmiddelen produceert, red.) hebben we geleerd te denken: wat is het en hoe kom ik er vanaf? Maar je kunt gewoon met die diertjes leven. We hebben insecten nodig; als er teveel schakels uitvallen, gaat het met de mens ook niet meer goed. Ook lieveheersbeestjes dragen bij aan het evenwicht in de natuur, door luizen op te eten.”

Geveltuintjes
“Het zou fijn zijn als mensen dit lezen en denken: het zou toch wel leuk zijn als mijn straat groener wordt”, zegt Els. “Als Gorcummers in hun tuin of samen met de hele straat aan de slag willen, kunnen wij daarbij adviseren. In de binnenstad hebben we geholpen met het creëren van geveltuintjes. Er staan nu bloembakken waar bijen op af komen. Als bewoners zelf weinig budget hebben, kunnen we een brug slaan naar subsidiegevers”

Op diverse plekken in het land zijn afdelingen van Operatie Steenbreek. Voor meer informatie of het opzetten van een eigen Steenbreekgroep: steenbreek.nl.

Het klimaat verandert: de mens moet zich aanpassen. Hoe doen we dat in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden (AV)? De serie 'klimaatadaptatie in de polder' laat koplopers aan het woord, mensen die al stappen zetten op weg naar een andere manier van leven en/of ondernemen. Van het plaatsen van een regenton tot verhogen van het waterpeil, van minder vlees eten tot zonnepanelen op je stal. Onze regio is op weg. Kan de AV een voorbeeldfunctie krijgen?

Anne Marie Hoekstra

Anne Marie Hoekstra is redacteur van Het Kontakt-Alblasserwaard en Het Kontakt-Klaroen.nl

Stuur jouw foto
Mail de redactie
Meld een correctie

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden

Download onze app

Heb jij de app van Het Kontakt al?

Al het nieuws uit jouw regio
Direct op de hoogte
Gratis downloaden