Beschrijving van de heerlijkheden in de Vijfheerenlanden

VIJFHEERENLANDEN • Teun Bikker uit Culemborg heeft onlangs het boek ‘De Heerlijkheden in de Vijfheerenlanden’ gepresenteerd, waarin hij ingaat op de periode tussen 1284 en 1795.

Teun is geboren in Leerdam (Hoogeind) en opgegroeid in Lexmond. “Omdat we vlak bij Ameide woonden, ging ik daar op school en naar de kerk”, vertelt Teun over zijn achtergrond. “Door onderzoek kwam ik er achter dat bijna al mijn voorouders al eeuwen lang in de Vijfheerenlanden leefden; in plaatsen als Lexmond, Vianen, Leerdam en Leerbroek. “Ik kom er nog wekelijks en geniet van de rust in de landelijke gebieden en de fraaie uitzichten langs de rivieren.”

Na zijn pensionering is hij geschiedenis gaan studeren, met als insteek de regionale geschiedenis. Op zijn website www.5herenlanden.nl staan verschillende artikelen over de geschiedenis van het gebied.

In zijn boek richt Teun zich op de periode vóór 1795, toen de ‘heren het voor het zeggen hadden in het gebied, dat toen opgedeeld was in heerlijkheden.

“Soms waren dat vijf heren, vandaar de naam Vijfheerenlanden, maar dat varieerde in de loop der tijden. In elk geval waren er meer heerlijkheden: anno 1795 werden er circa 20 genoteerd.”

In 2019 is de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden ontstaan, een fusie van de daarvoor bestaande gemeenten Leerdam, Vianen en Zederik. Daarmee kreeg de naam Vijfheerenlanden een nieuwe betekenis. Want die naam is al eeuwen verbonden aan het gebied tussen de Lek, de Zouwe, de Linge en de Diefdijk. Bovendien is die naam ook verbonden aan de waterbeheersing in dit gebied, als hoogheemraadschap en waterschap.

Is het bestuur van de gemeente Vijfheerenlanden op democratische leest geschoeid, eeuwen geleden was dat heel anders geregeld. De heren (en soms de graaf) hadden de touwtjes stevig in handen. Naast de heer bestuurden schout, schepenen en heemraden zo’n heerlijkheid.

In het boek, dat al begin dit jaar verschenen is, wordt de geschiedenis van alle heerlijkheden kort beschreven. Daarnaast wordt ingegaan op de geschiedenis van de Vijfheerenlanden en de belangrijkste kenmerken. Een speciaal hoofdstuk is gewijd aan het bestuur van de heerlijkheden. Het bestuur vertoonde binnen de heerlijkheden in de Vijfheerenlanden wel overeenkomsten, maar er waren ook verschillen. Aan alle heerlijkheden binnen de Vijfheerenlanden zijn aparte hoofdstukken gewijd.

De beschreven heerlijkheden zijn: Ameide en Tienhoven, Lexmond en Achthoven, Vianen, Hagestein, Everdingen en Zijderveld, Tienhoven (bij Everdingen), Meerkerk, Lakerveld, Autena, Bolgerije, Heicop en Boeicop, Schoonrewoerd, Leerbroek, Reierskoop en Middelkoop, Leerdam, Nieuwland, Rietveld, Kedichem en Oosterwijk.

Het boek bestaat uit 110 pagina’s met tekst en afbeeldingen; het is in full colour gedrukt en gebonden in een hard kaft. Burgemeester Sjors Fröhlich heeft het voorwoord geschreven. Mede door een financiële bijdrage van de gemeente Vijfheerenlanden is het boek te koop voor 20 euro.

De heerlijkheden in de Vijfheerenlanden (1284-1795) is te bestellen bij de auteur; voor bestelgegevens zie www.5herenlanden.nl of stuur een mail naar teunbikker@hetnet.nl.

Leden van de historische verenigingen te Ameide/Tienhoven en Lexmond/Hei- en Boeicop kunnen het boek afhalen bij een van de bestuursleden. Ook kan men voor het boek terecht bij de Dagwinkel in Schoonrewoerd, Boek&Co te Leerdam en Ritmeester in Meerkerk en Gorinchem.