Diederik Gommers: 'We moeten de angst terugdringen'

WIJNGAARDEN • Diederik Gommers uit Wijngaarden is één van de 'gezichten' van de coronacrisis. Hij blikt terug op hectische weken.

door Geurt Mouthaan

Vrijdagmiddag, kwart voor zes. Een tijdstip waarop voor velen het weekend al begonnen is. De werktijden van Diederik Gommers sluiten daar niet op aan. "Om half zeven belt Jaap van Dissel (directeur bij het RIVM, red.) en die neem ik graag op." 

Het tijdstip en de volle agenda weerhouden hem er niet van om uitgebreid en recht door zee via een telefonisch 'beeldinterview' op vragen in te gaan. "Het is nu gelukkig veel rustiger dan enkele weken geleden. Op de intensive care-afdelingen daalt het aantal coronapatiënten voortdurend en kan de normale manier van werken weer opgepakt worden."

Ernst
Ruim twee maanden geleden kwam de ernst van de coronacrisis heel direct op het pad van Gommers. “Halverwege maart ben ik op bezoek geweest in het Brabantse ziekenhuis Bernhoven, waar de situatie op de intensive care toen al zeer ernstig was. Daar ondervond ik voor het eerst hoe erg het was. In gesprekken met vooral de verpleegkundigen kwam de druk op de intensive care en de gewone afdeling, de benauwdheid en de eenzaamheid van de patiënten nadrukkelijk naar voren. Dat maakte heel veel indruk; het was veel erger dan ik gedacht had."

"Diezelfde avond heb ik als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care overleg gehad met mijn collega's en zijn we begonnen met het verplaatsen van intensive care-patiënten vanuit Noord-Brabant naar andere ziekenhuizen in het land."

Capaciteit
Het bleek niet voldoende; de beschikbare capaciteit op de intensive cares moest in hoog tempo uitgebreid worden. "Het ging heel hard", blikt Gommers terug. "Soms op een dag met honderd nieuwe patiënten tegelijk. Er was sprake van code zwart. Toen had ik het echt heel moeilijk. Zouden we in zo'n rijk land als Nederland, waar goede zorg voor iedereen vanzelfsprekend is, die niet meer aan iedereen kunnen leveren? Ik stelde mezelf de vraag: ben ik niet te positief geweest? En waarom zijn we niet eerder gestart met voorbereidingen voor deze crisis?"

"Gelukkig kregen we het aanbod om zeshonderd intensive care-bedden in Duitsland te gebruiken. Dat gaf lucht." Hij geeft het eerlijk toe: de ernst van de coronacrisis drong niet door toen het in China en in Italië misging. "Een Italiaanse collega belde me: 'Diederik, ga alsjeblieft, alsjeblieft, maatregelen nemen.' Maar het zit blijkbaar in ons als mensen om het te bagatelliseren als het nog op afstand is, een soort mechanisme om te overleven."

Uitbreiding
Met spanning keek heel Nederland dagelijks uit naar het aantal patiënten op de intensive care. De roep om een uitbreiding naar 2400 bedden, later 3000, werd steeds sterker. Het bleek uiteindelijk niet nodig; de curve begon een dalende lijn te vertonen. "De opluchting die ik toen voelde...dat was ongelofelijk. De eerste dagen denk je: het zal wel te mooi zijn om waar te zijn. Maar de daling zette door. Er viel zo'n druk van mijn schouders. Mijn hartslag ging bijna letterlijk omlaag."

Zijn functie als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) bracht met zich mee dat hij veelvuldig in de media kwam. Iets waar, voorzichtig gezegd, zijn ambitie niet ligt. "Nee, ik heb zeker niet de behoefte om in de schijnwerpers te staan", glimlacht hij. "De eerste keer dat ik aanschoof bij Nieuwsuur was ik echt zenuwachtig. Maar het wende snel; ik draai er inmiddels mijn hand niet voor om. Het is gewoon geworden."

Indruk
De medicus uit Wijngaarden maakte indruk met zijn optredens waarin hij klip en klaar vertelde wat de stand van zaken op de intensive care was. Zakelijk, maar tegelijkertijd liet hij ook zijn emoties zien. Het kwam recht uit zijn hart. "Ik ben daarin volledig mezelf gebleven. Zoals ik me voelde als arts én als mens, dat heb ik laten horen en zien."

Het leverde hem brede waardering op. "Soms hoorde ik terug: 'U bent één van de weinigen die ik vertrouw.' Blijkbaar was er grote behoefte aan een goede en eerlijke uitleg in de onzekerheid die deze tijd met zich meebracht, op een manier die begrijpelijk is voor iedereen. En: ik gaf geen antwoorden op vragen waar ik het antwoord niet op wist." 

Prachtig
Hij vervolgt: "Tegelijkertijd vond ik het prachtig om over mijn vak te mogen praten. De intensive care is een afdeling waarvan weinigen weten hoe het eraan toegaat. Deze tijd bracht met zich mee dat we dat konden laten zien. Weet je, deze ziekte gaat over mijn vakgebied, het draait om waar ik me in gespecialiseerd heb. Professioneel gezien geniet ik daarvan."

Zoals alle betrokkenen bij de coronacrisis maakte Diederik Gommers lange dagen. Uren bracht hij door met vergaderen en overleggen. De werkdruk was immens, de spanning groot. Zijn thuisbasis in de lintbebouwing van Wijngaarden was en is een belangrijke oplaadplek. "Het is een prachtig dorp. Waar ik woon kijk ik uit over de weilanden, zie ik de kalveren van mijn buurman grazen; in het weekend werk ik in mijn vrije uren in de tuin. Daar houd ik van en kom ik tot rust. Het is zo'n contrast met de hectiek en de druk van mijn werk in Rotterdam. Bijzonder vind ik de grote hoeveelheid steunbetuigingen die ik uit de omgeving heb gekregen. Kaartjes, bloemen, berichtjes; het is ongelofelijk wat er allemaal binnenkwam. Het tekent de warme betrokkenheid van de mensen op het platteland. Ondanks dat ik import ben, word ik daar gewoon in meegenomen. Ik heb dat zeer gewaardeerd."

Onzeker
Afsluitend de vraag die heel Nederland stelt: hoe gaat het nu verder? "Daarin weet ik evenveel als ieder ander. Het is ontzettend onzeker. We zien nu dat ondanks de versoepeling de cijfers de goede kant op blijven gaan. Dat is hoopgevend. Zelf verwacht ik dat als er weer een stijging komt van het aantal besmettingen, dat het pas in de winter zal zijn. Uiteindelijk lijkt Covid-19 toch op een ernstige griep."

"Wat ik heel belangrijk vind is dat we de ruimte moeten krijgen onze eigen verantwoordelijkheid te nemen. Als ik naar de kwetsbare ouderen kijk: sociale contacten zijn van wezenlijk belang. Dan moet je de afweging kunnen maken wel bezoek toe te laten. Ik vind het heel erg dat mensen nu in eenzaamheid hun laatste levensfase door moeten brengen. Probeer gewoon te leven zoals altijd; we moeten de angst terugdringen."

Diederik Gommers (55) werkt als anesthesioloog-intensivist in het academisch ziekenhuis Erasmus MC, is hoogleraar intensive care geneeskunde aan de Erasmus Universiteit en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC). Hij maakt als specialist deel uit van het Outbreak Management Team van de RIVM, dat het kabinet adviseert over volksgezondheidsmaatregelen om de verspreiding van Covid-19 terug te dringen.