Van Geuns: ‘Luidklok Deil is in bedroevende staat’
NieuwsDEIL • Dit jaar bestaat de luidklok in de kerktoren van Deil vierhonderd jaar. De huidige staat is echter niet jubileumwaardig. Onder de vlag van de Dorpsraad is een werkgroep aan de slag gegaan om de restauratie van de historische luidklok te verwezenlijken.
Het echte geluid heeft lang niet meer geklonken. ‘We moeten zorgen voor ons monumentaal erfgoed’, is de boodschap waar de werkgroep mee aan de slag is gegaan.
Historisch geluid
De luidklok van Deil zou hét historische geluid van het dorp moeten zijn, ook al weten vele Deilenaren niet hoe het hoort te klinken wanneer hoogte- en dieptepunten van het dorp zoals begrafenissen, huwelijken, dijkdoorbraken en rampspoed werden aangekondigd.
Naast de klok hangt een plakkaat in vier talen. Het randschrift van de bronzen luidklok vermeldt dat de klok werd gegoten door Jan en Willem Philipsen in 1624. Na onderzoek bleek dit de enig bekende klok te zijn die nog bestaat van de Gebroeders Philipsen, klokkengieters.
Al in 1939 is de klok door de Rijksmonumentendienst aangewezen als een bijzondere klok en die bij oorlogshandelingen gevrijwaard dient te blijven van invordering, ten behoeve van de wapenindustrie.
Door een fatale harde klepelslag ontstond de barst
Klokkenadviseur Sjoerd van Geuns onderzocht de Deilse luidklok: “Eerst raakte de klok aan haar slagring gebarsten. Een zwakke plek zal hiervan de oorzaak zijn geweest. Door een fatale harde klepelslag ontstond de barst. De klank nam af en bij aanslag klonk het schor. Vervolgens is men de barst te lijf gegaan door een stuk uit de klok te slaan.”
‘De klok had zwaar te lijden’
“Muzikaal én visueel heeft de klok zwaar te lijden door deze beschadiging. Hij maakt nu slechts een beperkte zwaai waardoor er géén sprake meer is van enige muzikale dynamiek. Bovendien hangt hij scheef. De luidklepel is volledig platgeslagen, deze dateert van ná de oorlog, dus niet monumentaal.”
“De klok is door toedoen van vogels zeer vervuild geraakt. Haar aanzien is hiermee sterk aangetast. Dankzij gaaswerk is de toren binnen inmiddels ‘vogelvrij’. De vervuiling is gestopt, de klok bleef vervuild achter”, zegt Van Geuns
Geluk: historische as is achtergebleven
“Omstreeks 1960 werd bij een herstelactie de klok weer gangbaar, of in ieder geval luidbaar, gemaakt. Een nieuwe ‘standaard’ gekrukte stalen luidas werd aangebracht. Een mechanische luidinstallatie verving het luidtouw. Bij geluk is de historische houten luidas in de toren achtergebleven en niet als ‘restafval’ verdwenen naar een vuilstort.”
“De bronzen panlagers zijn helaas wél verdwenen. Er werd een nieuwe klepel geplaatst, de oude verdween uit de toren. Nadien luidde de klok weer regelmatig, maar door de tijd heen zal de klank verder zijn afgenomen.”
Dit vergt het uiterste van zijn kunnen
Van Geuns is positief over een mogelijk herstel: “Op grond van mijn ervaringen is het mogelijk dat de vakman-klokkenlasser de schade aan de slagring weer herstelt. Met nieuw brons wordt dan het verdwenen gedeelte weer aangebracht. Dit vergt het uiterste van zijn kunnen. Met dit lasherstel willen we bereiken dat de klok weer klinkt als oorspronkelijk in de 17de eeuw. Daarmee doen we eer aan de klokkengieters Philipsen die prachtig ambachtelijk werk hebben geleverd.”
De restauratie
Er ligt nu een plan klaar om tot restauratie over te gaan. Leden uit de werkgroep waaronder Diederik van Everdingen en Koos van Eijk voelen steun van de gemeente, die Van Geuns toestemming gaf om een plan van aanpak en kostenraming te maken. De uiteindelijke financiering wordt wel een uitdaging. De werkgroep gaat op zoek naar fondsen en hoopt een zogenoemde crowdfunding onder Deilenaren en anderen die de klok een warm hart toedragen. Meer weten over de klok of betrokken worden bij de restauratie of financiering daarvan? Neem contact op met Koos van der Eijk via: admin@wilderoos-deil.nl