Jentje
Ik zat met een voegenkrabber in de hand op mijn knieën toen ik me dit tafereel voorstelde als hét ultieme voorbeeld van een leven dat in vrijheid geleefd wordt. Mijn leven tot nu toe. Met de luxe om me druk te maken over het onkruid tussen de klinkers en de tijd om dit op mijn gemakje te verwijderen.
Misschien was het dankzij de hoogbejaarde Jentje uit Rouveen dat deze gedachte in me opkwam. Haar woorden zongen nog rond in mijn hoofd na het kijken van de documentaire ‘Duutsers’, waarin bewoners van het Overijsselse dorpje vertellen over hun oorlogsherinneringen. Ze zei: “De jongere generatie weet van de oorlog ook al niks meer. Je hebt sommigen die veel in de boeken lezen hè. Maar ze hebben niks meegemaakt.”
Vooral dat laatste zinnetje bleef hangen. Sprak er eenzaam verdriet uit? Een waarschuwing? Een verwijt soms? Had ze het over de tiener in huis? Die net als ik heus wel in de boekjes gelezen heeft over de Tweede Wereldoorlog, maar die ik desondanks aan de haren naar binnen moest trekken voor twee minuten stilte tijdens de Nationale Dodenherdenking? Ze ging akkoord op voorwaarde dat ze direct daarna weer buiten mocht spelen met haar vriendin. Tot het moment dat de kransen werden gelegd en bij elke krans het verhaal klonk van nog een Jentje. Aan de buis gekluisterd hoorde ik mijn meisje telkens opnieuw in zichzelf mompelen: nog eentje en dan ga ik weer buitenspelen. Oorlog kreeg opeens een gezicht van vlees en bloed. Begrippen als vrede en vrijheid een beetje meer betekenis.
Niet veel later zat ik na het wieden van mijn onkruid op een chique terras te genieten van een welverdiend drankje in de lentezon. Ik zag hoe een vrouwelijke en blonde voorbijganger vroeg of ze bij het restaurant gebruik mocht maken van de wc. Haar werd met alle egards het toilet gewezen. Tien minuten later zag ik hoe een zwarte man met dezelfde vraag vriendelijk maar wel geweigerd werd. Tot zover een vrij en vredig Nederland, schoot het door me heen. Maar lamgeslagen door verbijstering deed ik niets.
We hebben echte verhalen nodig. Keer op keer een Jentje die gortdroge geschiedenis nieuw leven inblaast. Om te weten wanneer en waarvoor we op moeten staan en vechten. Als we durven tenminste.