Historische Kring: De klas van 1972
west betuwe • De oudst bekende klassenfoto is een Franse daguerreotypie uit rond 1850.
De afbeelding stelt, natuurlijk, een docent voor te midden van zijn leerlingen. Het oudste Nederlandse exemplaar bevindt zich in het Veenkoloniaal Museum in Veendam, en dateert van rond 1877.
Sinds die tijd kunnen we veilig aannemen dat geen leerling in Nederland de school heeft verlaten zonder minstens eenmaal te zijn vereeuwigd op een klassenfoto, aanvankelijk in haarscherp zwart-wit, later in kleuren die in het begin van dit procedé onherroepelijk verkleurden en vervaagden. Maar toch, voor al die kinderen was deze foto, naast hun geboortekaartje, het onweerlegbaar bewijs van hun bestaan, en daarmee dus een historische bron.
De afgebeelde klassenfoto is ruim 50 jaar geleden gemaakt in mei 1972 op voor de toenmalige Emmaschool in Geldermalsen. Die lag toen aan de rand van het dorp, met aan de achterkant de Kennedylaan met aan de overzijde de voetbalvelden van GVV. Het aanpalende voetbalcafé van Toon Vogelzang deed dienst als kantine. Nu bevindt zich er Echica Bistro & Bar. De school is inmiddels van naam veranderd in Oranje Nassauschool, en staat op de nominatie binnenkort te verdwijnen, evenals de in dezelfde wijk liggende Jan Harmenshof. In de inmiddels vergrijsde wijk zal een gezamenlijk onderkomen voldoende zijn om alle leerlingen te huisvesten.
Terug naar de foto. Die kan bezwaarlijk een historisch document worden genoemd. De nog piepjonge leerkracht verzuimde op de achterkant de namen van de afgebeelde leerlingen te vermelden. Een pijnlijke omissie, want nu herinnert hij zich hooguit de namen van die leerlingen waaraan hij een anekdote kan verbinden.
Zijn slordigheid kan hem gemakkelijk worden vergeven, want elk van de kinderen op de foto, inmiddels tegen de zestig, zal niet alleen zichzelf herkennen, maar ook de namen van de toenmalige klasgenootjes. Sommige van die oud-leerlingen kruisen nog wel eens zijn pad, meestal in openbare ruimtes als op straat, in bibliotheek of supermarkt. Sommige lopen daarbij achter een kinderwagen waarin zich een kind, herstel: een kleinkind schuilhoudt.
Afbeeldingen als deze kunnen een levenslange en betekenisvolle metgezel zijn. Ze verbinden wat niet te verenigen lijkt: het verleden en het heden. Want nu kijkend naar je klassenfoto ben je weer even net zo jong als toen. Sommigen nemen de vaak grote moeite alle klasgenoten op te sporen en opnieuw met elkaar op de foto te gaan, vaak zonder die leerkracht van toen.
Historische Kring West Betuwe
Dit artikel, geschreven door Henk Demper, werd u aangeboden door de Historische Kring West Betuwe. De Historische Kring West-Betuwe verenigt ruim 300 leden die belang stellen in regionale geschiedenis of in hun Betuwse voorouders. Het werkgebied van de Kring is het deel van de ‘Betuwe’ dat ongeveer wordt begrensd door Lek en Waal, Amsterdam-Rijnkanaal en Diefdijk. Buren, Culemborg en Tiel hebben eigen zetels van historische verenigingen