'We hebben heel lang op de pof geleefd'
TRICHT • “Het werkelijke probleem is niet zozeer dat we een stikstofvraagstuk op moeten lossen, maar dat we weer een balans moeten zoeken tussen welvaart en de schepping: de natuur, de aarde die ons is toevertrouwd. Durven wij genoegen te nemen met wat wij nodig hebben of willen we steeds meer, meer, meer. Wat mij betreft is dat de kern van de zaak.”
Vreugdenhil was vorige week maandagavond één van de sprekers tijdens een stikstofbijeenkomst van zijn partij in de Leidsche Hoeve in Tricht. Naast Dirk Vreugdenhil waren er bijdragen van Ben Haarman (voormalig regiobestuurder LTO Oost), ecoloog Henk van Ziel en ChristenUnie-Tweede Kamerlid Pieter Grinwis. Debatleider Doekle Terpstra ging met het publiek in gesprek over een aantal uitdagende stellingen, zoals ‘Over 30 jaar is de landbouw biologisch en in omvang gehalveerd’ en ‘Gemeente en provincie spelen nauwelijks een rol in stikstofdiscussie.’
We moeten als maatschappij volgens Vreugdenhil niet alleen de problemen van vandaag oplossen, maar ook de problemen van het verleden. “We hebben heel erg lang op de pof geleefd met de manier waarop de aarde hebben uitgebuit. Dat moeten we nu op de één of andere manier terugbetalen.”
Vreugdenhil gaf aan dat hij de afgelopen vier jaar als statenlid in dit lastige dossier steeds gezocht heeft naar recht en gerechtigheid, “Het probleem is heel erg complex. Er spelen heel veel emoties. De kans dat je het fout doet is heel erg groot.”
Het stikstofproblematiek is niet alleen een vraagstuk voor de boeren, vindt Vreugdenhil. “Iedereen die denkt dat de boeren dit op kunnen lossen, heeft het mis. Het is een vraagstuk van ons allemaal.” De boeren stoten weliswaar de meeste stikstof uit. Maar: “We stoken allemaal gas, we rijden in onze auto’s naar onze huizen. Allemaal bronnen van stikstof. Ook de industrie is een belangrijke bron. Als we dit probleem moeten oplossen dan moeten we dat met elkaar doen.”
Partijgenoot Pieter Grinwis houdt zich in de Tweede Kamer intensief bezig met het dossier. "Wat mij opvalt is dat we het zo ingewikkeld hebben gemaakt, dat we er bijna niet meer uitkomen." De grote zorg van Grinwis is dat er straks in Nederland geen boeren meer hebben om ons voedsel te produceren. "Mijn inzet: het moet rechtvaardig zijn en iedereen moet een bijdrage leveren." Hij pleit voor een leefbaar platteland met een vitale landbouwsector daarin.
Pas-melder
Ben Haarman en Pieter Grinwis gingen in op de nog steeds onzekere positie van de zogenaamde PAS-melders. Dat zijn boeren die tijdens de Programma Aanpak Stikstof tussen 2015 en 2019 vrijgesteld waren van de vergunningsplicht, omdat ze maar een geringe hoeveelheid stikstof uitstootten. Ze konden volstaan met een melding. Dat veranderde toen de Raad van Staten in 2019 oordeelde dat deze regeling in strijd was met de Europese Habitatregeling. Volgens Haarman leven deze boeren nog steeds in grote onzekerheid, terwijl ze te goeder trouw hebben gehandeld.
Hun bedrijven zijn niet langer legaal. "Maar ook boeren rond Natura-2000-gebieden weten niet waar ze aan toe zijn. En het is ook nog steeds niet duidelijk wie nu precies een piekbelaster is.” Het kabinet moet volgens Haarman duidelijkheid bieden. "Ruimte scheppen aan de gebieden om met oplossingen te komen. Zorg dat de sector niet op onhaalbare doelen wordt afgerekend, zoals de kritische depositiewaarde. Dat is in veel gebieden niet haalbaar, omdat er ook invloeden van buiten zijn. Kijk ook naar de hydrologie, kijk ook naar het onderhoud van de gebieden zelf. Zorg dat zoveel mogelijk landbouwgrond binnen de landbouw blijft. En laat zoveel mogelijk gronden voor de boeren behouden, anders kunnen we niet aan de opgave voldoen. Zorg dat de vrijkomende stikstof met voorrang naar de PAS-melders gaat. Die hebben dat gewoon nodig, die hebben altijd goed gehandeld.” En niet onbelangrijk, volgens Haarman: "Laat mensen met gezond verstand nadenken hoe we dat moeten doen."
Dick Aanen