Physica Tiel: van Webb tot cybercrime
tiel • Physica Tiel was bij de oprichting een vereniging met een strenge ballotagecommissie voor uitsluitend mannen. Het natuurkundig gezelschap stamt dan ook uit een andere tijd, het begin van de negentiende eeuw. Enkele inwoners van Tiel wilden hun kennis van de natuur middels lezingen en gesprekken met elkaar delen. Zij richtten daartoe op 30 juli 1813 Physica Tiel op. Het gezelschap bestaat 210 jaar. Reden voor een feestje.
"Er was oorspronkelijk hier in Tiel maar heel weinig professionaliteit in exacte onderwerpen", vertelt Klazien Kooijman-Wesseling van het Physica-secretariaat over de reden van de oprichting. "Er was wel een apotheker die interesse had in allerlei dingen en die heeft twee andere Tielenaren meegekregen. Zo richtten ze zich met z'n drieën op elkaar informeren over van alles wat zich op exact gebied afspeelde. En ze betaalden aardig wat, want ze wilden meteen een heel documentatiecentrum oprichten en ook gezamenlijk proeven doen. Er moest dus geld in de pot komen."
De heren bouwden door de jaren heen aardig wat op, maar in de Tweede Wereldoorlog - toen een en ander was opgeslagen in de ambachtsschool - is veel documentatie vernietigd. "Toch is er nog weer aardig wat boven water gekomen, dankzij de BATO", vertelt Kooijman. "We gaan daarmee aan de slag om te kijken wat er nog voor bijzonderheden bij zijn."
Gekozen
"Physica Tiel was een Gezelschap van en voor heren, maar niet voor álle heren. Iemand moest worden voorgedragen en kon dan worden gekozen. Het ledental was eerst twaalf en later zestig, maar werd later vrij gelaten en varieerde. De laatste tijd hadden we een vergrijzend aantal leden, mannen én vrouwen. We zijn daarom een campagne begonnen en hebben er inmiddels ruim dertig nieuwe leden bij."
Physica organiseert elk jaar, tussen oktober en april, zes lezingen. Op woensdag 8 maart is er een lezing over koraalriffen, de laatste van dit seizoen. Dan wordt ook stilgestaan bij het 210-jarig bestaan van Physica. "En de vorige lezing ging over het opbouwen van een sterrenwacht in Chili van 37 meter doorsnee. We hebben het ook over cybercrime gehad, over de vogeltrek; eigenlijk allemaal actuele onderwerpen die mensen aanspreken. Ze worden ook gebracht door mensen die er graag over willen vertellen. Zo kwam er dit jaar iemand helemaal uit Groningen om over bioritme te praten."
De lezingen bij het Regionaal Archief Rivierenland, met ruimte voor vragen, duren doorgaans zo'n drie kwartier. "Dat levert vaak wel allerlei leuke contacten op", aldus Kooijman. "Mensen zoeken elkaar in de pauze op om bijvoorbeeld ervaringen over de lezing uit te wisselen."
In 1813 was Physica een elitaire club en een uitgesproken mannenclub. Volgens Klazien Kooijman is dat nu níet meer het geval. "Vrouwen werken tegenwoordig vaak buitenshuis en hebben daarom meer belangstelling voor de actuele natuurwetenschappelijke onderwerpen dan in de negentiende eeuw. Het is ook een club van mensen die geïnteresseerd zijn in wetenschappelijke, actuele, exact gerichte onderwerpen. Dat wil niet zeggen dat het allemaal wiskunde is, maar allerlei ontwikkelingen die de moeite van het luisteren waard zijn."
Herstel van koraalriffen
"We gaan het 210-jarig bestaan op 8 maart vieren met de laatste lezing van dit jaar, over het herstel van de koraalriffen", aldus Klazien Kooijman. "Dan gaan we er met de leden een klein beetje aandacht aan besteden." De lezing is bedoeld voor leden, maar er worden vaak wel introducés meegenomen. "Als je een goede vriend of vriendin hebt waarvan je denkt dat hij of zij in de toekomst ook wel lid wil worden, dan kan je die meenemen."
In het nieuwe seizoen is er bij Physica aandacht voor de James Webb-ruimtetelescoop, er komt iemand praten over Alzheimer, over klimaatontwikkeling én over de mogelijkheden om 'leer' te maken van restproducten van onder meer ananasschillen. Een excursie voert de leden dit jaar naar de Volkssterrenwacht Mercurius in Dordrecht, die ook een jubileum te vieren heeft.
Rob Zantinge