'Ben - Joods (over) leven' nieuw boek over bewogen leven Ben Manassen
tiel • 'Ben - Joods (over) leven' is de titel van een nieuw boek met daarin het levensverhaal van Ben Manassen, opgetekend door Emile Smit. In twaalf hoofdstukken geeft Smit het bewogen leven weer van de op 5 mei 1939 in Tiel geboren Manassen.
In Duitsland werd, door gerichte wetgeving, de positie van de Joden in de samenleving steeds meer ondergraven. In mei 1940 was het zover: Duitsland bezette Nederland. In 1943 wist Ben aan deportatie te ontkomen door onder te duiken. De Bevolkingsadministratie van Tiel noteerde op 16 april 1943: Ban Manassen VOW = is verhuisd, onbekend waarnaartoe. Zijn ouders en hij wisten de holocaust te overleven, zij het met verlies van veel familieleden. Zijn ouders vonden een onderduikadres in Zuid-Limburg. Ben kwam als 4-jarig jongetje in Amsterdam terecht, bij een katholiek gezin. Onder zijn nieuwe naam Bennie Bommel kreeg hij een katholieke opvoeding, zelfs resulterend in een doopplechtigheid. Als blijk van dank heeft Ben in 2013 de familie Hamstra postuum aangemeld voor de onderscheiding 'Righteous among the nations' van de organisatie Yad Vashem. Op de eremuur staan hun namen. Na de oorlog was Ben niet van plan om in de slagerij van zijn vader te gaan werken. Hij was tot de conclusie gekomen dat hij een leven wilde leiden als orthodoxe Jood, in een passende omgeving. Het werd Amsterdam, waar hij elke Joodse aangelegenheid bezocht. Zó zelfs dat de Joodse cabaret-groep Kwatsch grapte: 'Er is geen begrafenis of feest als Ben Manasser er niet is geweest.' In 1969 trad Ben in het huwelijk met Sari Leeraar, een joodse vrouw uit Oss, die minder streng in de leer was. Al snel weigerden zijn vrouw en zijn twee kinderen hem verder te volgen in zijn orthodoxe levenswijze. Langzaamaan was het samenwonen voor hem en zijn gezin ondraaglijk geworden, met als direct gevolg dat hij in 1994 werd opgenomen in het Sinaï Centrum in Amersfoort, een joods psychiatrische instelling. Zes weken zou hij blijven, was zijn inschatting. Het het werd tien jaar. Na verloop van tijd nam Ben steeds meer deel aan activiteiten. Zo zorgde hij voor een nieuwe cover van het Sinai-journaal en maakte hij een ontwerp voor een nieuw raam van de synagoge. Ondanks deze activiteiten was er verder geen perspectief op genezing of verbetering. Behandelingen werden niet meer uitgevoerd en Ben werd vanaf een bepaald moment onder de medicijnen gehouden. Na zijn vertrek in 2014 heeft hij een mooi huis in Amsterdam betrokken en is hij lid van diverse koren. De naleving van joodse regels geef structuur aan zijn leven. Hij heeft de wens uitgesproken op joodse wijze begraven te worden. Moge dat nog lang op zich laten wachten. Het boek kost 22,50.
Frits Kat, historicus