Hoe papegaai Polly het oorlogsverhaal van twee Gouwenaars tot leven brengt

4 mei 2023, 11:00 Nieuws

Wat een papegaai met een oorlogsverhaal over twee Gouwenaars te maken heeft? De Mandeville Academy haalde de opgezette papegaai naar Gouda om de aandacht te vestigen op twee Goudse Engelandvaarders en de zoektocht naar een lichaam.

GOUDA • Polly heet ze. Deze roodstaartpapegaai is de mascotte van de oudste squadron van de Koninklijke Luchtmacht, de 322 squadron met als thuisbasis de Vliegbasis in Leeuwarden. Met haar komst wordt de zoektocht naar het lichaam van Jan Plesman, een Goudse piloot die stierf tijdens de Tweede Wereldoorlog, nieuw leven ingeblazen.

Tijdens de tweede wereldoorlog, in 1940, stapten twee Gouwenaars op de fiets richting Frankrijk. Dit waren Jan Plesman, zoon van oprichter KLM Albert Plesman, en zijn vriend Frans van Eijk. 

Uniek
‘Vanaf daar vertrokken ze naar Engeland waar ze aanmonsterden bij de Royal Air Force. Daar kwamen ze terecht bij 322 squadron,’ vertelt Harry Veenendaal, oprichter van Mandeville Academy. ‘Eigenlijk hebben ze daar 4 jaar bad ass dingen gedaan. Vier jaar lang vlogen zij de Spitfire, een krachtig en snel jachtvliegtuig van de Britse Marine. ‘En dat is op zich al uniek, want zo lang overleefden piloten het vaak niet.’

Tijdens hun dienstjaren kon het er af en toe wild aan toegaan. ‘Je was toch wel aan top of de foodchain,’ vertelt Veenendaal. Frans van Eijk legde als fotograaf het leven van de twee jonge piloten vast. ‘Als je een Spitfire vloog, was dat wel heel stoer. Dat blijkt wel uit de foto’s: veel meisjes, auto’s, drank en noem het maar op.’ 

Mascotte
De 322 squadron bestond uit Nederlandse piloten. Waar veel luchtmachteenheden een roofdier of roofvogel als mascotte hebben, koos 322 squadron destijds voor een roodstaartpapegaai. Na de officiële oprichting in 1943, moest er naar Engels gebruik een embleem op het wapenschild komen. Eén van de Nederlandse officieren had op verlof in een dierentuin een papegaai gekocht; Polly. Het werd hun levende mascotte.

‘Polly verbleef op het vliegveld, daar was een wachtruimte voor de soldaten en Polly huppelde daar vrolijk rond,’ vertelt Veenendaal. Op foto’s zie je haar dan ook vaak in het midden, of ergens bij een piloot op een schouder, in ieder geval altijd in de buurt. Polly stierf in 1947 en werd opgezet. Tot op de dag van vandaag dragen de soldaten Polly als embleem. En ze is te zien bij het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.

‘Die hebben we nu opgehaald,’ vertelt Veenendaal. En dat is bijzonder: Polly is niet eerder weggeweest bij het museum. Het is uniek dat Polly aan een ander instituut wordt uitgeleend. 

• Polly I bij de Mandeville Academy - Foto: Harry Veenendaal

Niet teruggekomen
‘Rond deze week willen we aandacht gaan besteden aan het verhaal van Jan Plesman, Frans van Eijk en Polly,’ vertelt Veenendaal. ‘Er zit ook een tragiek achter, ze heeft bij veel piloten op de arm gezeten, die niet teruggekomen zijn. Waaronder Jan Plesman en Frans van Eijk.’ Dat is dan ook de link met het heden. Jan Plesman werd eind 1944 neergeschoten in Noord-Frankrijk. Tot op de dag van vandaag zijn hij en zijn vliegtuig niet teruggevonden en zijn de squadron en zijn familie op zoek naar de overblijfselen.

Oplossen
Nu houden ook de leerlingen van het Mandeville Academy zich óók bezig met de zoektocht, in de hoop het voor eens en altijd op te lossen. ‘We maken gebruik van gedigitaliseerde informatie, statistieken en van Google Earth.’ Zo berekenen de leerlingen het meest waarschijnlijke scenario. Inmiddels hebben hun inspanningen de studenten een aantal stappen verder gebracht in het oplossen van het mysterie.

‘Als je inzoomt op Google Earth dan kun je aan bepaalde kenmerken nog steeds zien of daar 70 jaar geleden een vliegtuig de grond in is gegaan. Bijvoorbeeld door een kleine verkleuring of verzakking in het veld. Daar zijn de studenten nu naar op zoek. Een paar punten hebben ze nu gevonden. Zo proberen ze interessante plekken te vinden om een proefboring te doen.’

Een week
Zo gaat de zoektocht naar Jan Plesman onverminderd voort. En Polly? ‘Polly blijft een week bij ons. Daarna reist ze verder naar Vliegbasis Leeuwarden, voor een speciale tentoonstelling. Ik denk dat wij ergens deze week nog een borrel met Polly organiseren.’

Het belangrijkst is uiteindelijk om het lichaam van Plesman te traceren. ‘Ook Frans van Eijk is overleden tijdens de oorlog. Hij ligt nu op de IJsselhof, dat weten veel mensen niet. We willen straks het lichaam van Plesman aan de familie over te brengen, die nog steeds op zoek is.’