• De loterij gehouden voor de slachtoffers van de grote brand in het dorp Grootebroek (bij Enkhuizen) op 20 augustus 1694. Een man bezorgt een ketel en een verzegelde brief bij de prijswinnaars van de loterij.
• De loterij gehouden voor de slachtoffers van de grote brand in het dorp Grootebroek (bij Enkhuizen) op 20 augustus 1694. Een man bezorgt een ketel en een verzegelde brief bij de prijswinnaars van de loterij. Foto: Carla Leijen, naar de prent van Grootebroek uit 1694.

‘Lot uit de loterij’ in Zilvermuseum Schoonhoven

Algemeen

SCHOONHOVEN • In het Zilvermuseum in Schoonhoven is van 16 februari tot en met 24 september de tentoonstelling ‘Lot uit de Loterij’ te zien.

Loterijen waren in de 16e en 17e eeuw een vorm van wat we nu crowdfunding noemen. Aanleiding was altijd een ramp, zoals een grote brand, verwoesting door plunderaars of het regelen van een opvangplek voor wezen, zieken, ouderen of armen. Arm en rijk konden deelnemen, met de kans om te winnen. Tegelijk hielpen ze het goede doel.

In de 15e eeuw ontstonden in de Nederlanden en Italië ongeveer tegelijkertijd loterijen, met zilver als hoofdprijs. Aan zilversmeden werd gevraagd prijzen aan te leveren. Dit waren vaak gebruiksvoorwerpen, van zoutvaten tot zilveren lepels of fraaie schalen voor op tafel. Een bekende schilder maakte een prent van de ramp en de prijzen, zodat van heinde en verre mensen in de verleiding werden gebracht om mee te doen. Verkopers van loten trokken door heel Europa om loten te verkopen. Zij brachten later ook de winnaars hun prijs, net als beroemde televisiesterren dat nu doen.

Sindsdien is er niet veel veranderd. Er wordt nu nog steeds geld ingezameld voor goede doelen en prijzen moeten tot de verbeelding spreken. In de expositie ontdekt de bezoeker de bijzondere verhalen van toen met zestiende en zeventiende-eeuws zilver uit de Nederlanden.

In de traditie van de loterijen houdt het Zilvermuseum een loterij tijdens de tentoonstellingsperiode. Het geld dat er mee ingezameld wordt is voor PostCovidNL, een patiëntenorganisatie voor iedereen met langdurige klachten na corona - onderdeel van het Longfonds. Met een lot van 2,50 euro is er kans op een unieke zilveren schaal van de zilversmeden Thalen & Thalen. Daarnaast worden er 125 antieke zilveren lepeltjes verloot. Loten zijn alleen bij de kassa van het museum verkrijgbaar vanaf 16 februari. Trekking is op 21 september. Meer informatie volgt op de website van het museum.