Fotograaf Cees van der Wal terug uit Oekraïne; ‘Niet te bevatten’
AlgemeenKINDERDIJK • Pas na thuiskomst realiseerde Cees van der Wal uit Kinderdijk zich hoe groot de ellende is die hij in Oekraïne zag. Hij reisde een week door het land, om als vrijwillig fotograaf vast te leggen welke hulp Christian Refugee Relief (CRR) uit Nieuw-Lekkerland geeft.
Op maandag 23 januari arriveerde Cees weer bij zijn vrouw en vier kinderen, die blij waren dat hij heelhuids terug was. Maar het zijn niet alleen zijn camera’s die vol beelden zitten, ook zijn hoofd loopt over.
Schoten
“Pas na thuiskomst kwam het binnen”, vertelt Cees via de telefoon. “Je ziet de foto’s terug, bent weer bij je gezin na een reis van 32 uur, maar de mensen die je ontmoet hebt laat je achter. Ik heb schoten gehoord, verwoestingen gezien, mensen horen vertellen wie ze zijn kwijtgeraakt in de oorlog… niet te bevatten.”
Luchtalarm
Het was is een opeenstapeling van indrukken voor de Kinderdijkse fotograaf. “Wat je ogen zien, je gevoel dat zegt dat het niet veilig is, je oren die het luchtalarm horen. Je verlegt je grenzen. Iedereen daar gaat gewoon door, dat probeer je ook te doen, maar zij zijn in een jaar gewend geraakt aan de situatie, wij deden dat in zeven dagen.” Cees reisde samen met zijn cameraman Marnix Meulmeester en twee mensen van CRR. “We zeggen alle vier: mensen die er niet geweest zijn hebben geen idee hoe het is om het echt mee te maken.”
Trieste ontdekking
Cees maakte foto’s en 360 graden video’s. “CRR kan die straks op voorlichtingsavonden over hun werk laten zien. We maakten opnames bij onder andere een verwoest dorp, verwoeste huizen, in een schuilkelder en in een kerk. Ik ging er vrij blanco in en dacht: ik zie het wel. We verlegden onze grenzen. In Charkov dachten we: nu zijn we dicht bij Russisch gebied. Een dag later waren we in Cherson, nog dichterbij. We willen de verhalen vertellen van de mensen die er leven. CRR heeft daar een netwerk van vrijwilligers. We hebben mensen bezocht en bemoedigd, bekeken wat er nog aan hulp schort. Het lijkt een bodemloze put, maar ook zo’n put wordt een keer voller. Er is nog zoveel meer hulp nodig, dat was een trieste ontdekking. Wat je ook doet, het is nooit voldoende voor iedereen.”
Gevlucht of omgekomen
Een Oekraïner leidde hen langs checkpoints. Ze zagen auto’s die op landmijnen waren gereden. “Aan het begin denk je: heftig, een land in oorlog. Tegelijkertijd zie je dat in Kiev het leven gewoon doorgaat. In Boetsja sta je midden in de ellende, een uur later ben je weer in een stad die bruist, al hebben we in Kiev ook wel luchtalarm en stroomuitval gehad. In het laatste weekeinde waren we ten zuiden van Mykolajiv, in het dorpje Aleksandrovka, daar waren de Russen nog maar acht weken weg. Voor de oorlog woonden daar bijna drieduizend mensen, nu zijn het er nog 56 mensen. Bijna iedereen is gevlucht of omgekomen.”
Terwijl ze aan het werk waren, lag de focus op het maken van goede beelden. “Je staat in een werkstand, lijkt alles aan te kunnen. Bij thuiskomst ga je pas doorkrijgen wat je precies overkomen is. Het doet meer met je dan ik op voorhand dacht.”
Ondergronds
In Cherson, vlak bij het front, zag Cees hoe de mensen grotendeels ondergronds leven. “We hebben daar broden weggebracht die worden gebakken van meel dat CRR erheen brengt. Een bakker bakt als vrijwilliger wekelijks zeker duizend broden voor mensen die het nodig hebben. Wij bezorgden ze met kogelvrije vesten aan. Om je heen lopen kinderen rond. Die mensen vroegen: wat doen jullie hier, weten jullie wel dat het gevaarlijk is? Er komen daar niet veel Westerse mensen om hun verhaal te vertellen.”
Ook thuis is Oekraïne dichtbij, want sinds een aantal maanden heeft Cees iemand uit dat land in dienst: Michael Ivanov. Michael vluchtte uit Charkov en woont sinds maart vorig jaar in Nieuw-Lekkerland. “Hij verwerkt onze video’s uit zijn geboorteland. Ik zie dat hij het moeilijk vindt.”
Belangrijk werk
Cees constateerde dat CRR belangrijk werk doet. Er gaan elke maand vrachtwagens naartoe, op vrijwillige basis. Het is mooi om dat te ervaren.”
Voor meer informatie: christianrefugeerelief.com